Na ufności i prostoduszności do kapitałów wielkich doszli

/ Huculszczyzna

Flacourt i Martin, wybitni kronikarze francuscy XVII wieku, a ze współczesnych wielki znawca Madagaskaru, Grandidier (1836-1921), twierdzili, że po ludziach z Dalekiego Wschodu następnego najazdu na Madagaskar dokonali Żydzi, i to prawdopodobnie Żydzi z Jemenu. Zlali się tam z ludnością tubylczą, tworząc jej wyższe warstwy i dając jej wodzów. Potomkowie ich podkreślali wyraźnie i z dumą wobec pierwszych europejskich przybyszów swoje żydowskie pochodzenie i swą odrębność. Wszelako w XVIII wieku właśnie tutaj grasowali i licznie osiedlali się europejscy piraci, którzy tworząc małe despotyczne państewka, tępili wszystkie wybitniejsze rodziny kraju. Zatarli ślady żydowskich wpływów tak doszczętnie, że dzisiaj nic po nich nie pozostało, z wyjątkiem chyba rysów twarzy u niektórych Malgaszów. (Arkady Fiedler, Wyspa kochających lemurów)

A jak było na Huculszczyźnie, która była obiektem głębokich ( z ukochania tej ziemi) studiów pisarzy, eseistów Stanisława Vincenza i F. Antoniego Ossendowskiego?

Można odróżnić śród Hucułów typy sarmackie, jak gdyby wyjęte z portretów staropolskich, wołoskie, węgierskie, tureckie, tatarskie, cygańskie, ormiańskie, ba, nawet murzyńskie! Gdy się patrzy na tę dziwną mozaikę typów, w pamięci powstają dawne obrazy, z dziejami tego kraju ściśle i nierozerwalnie związane. Huculi przecież pędzali swoje bydło i konie przez Węgry i Wołoszę do Turcji, więc łatwo mogli ,,umknąć" sobie stamtąd jakąś krasawicę turecką lub z rodziny poturczeńców, i ona to dała początek odmiennemu od ościennej Rusi typowi.. Nieraz, zapewne, zdarzało się, że w młodej cygance, zwinnej jak wąż i jak wąż zakradającej się do serca i krwi, niby urzeczony lub miłosnym „triłem" napojony, zadurzył się łegińwatah i z połoniny wysokiej, gdzie w obliczu słońca, nieba i milczących wierchów wykochał ją sobie do śmierci, na jesieni do chaty ojcowskiej przywiódł ją.

I żydowska też domieszała się tu krew. Z tej to domieszki krwi semickiej powstało zapewne, trudne inaczej do zrozumienia, bo na niczem nie oparte zaufanie Hucułów do Żydów, choć każdy góral na palcach przeliczyć może, ilu widział ich nędzarzami, gdy jeszcze jako „torbeje“ chadzali, a teraz na ufności i prostoduszności górali do kapitałów wielkich doszli i całą niemal wierchowinę zagarnęli. (Huculszczyzna Gorgany i Czarnohora, F. Antoni Ossendowski)

W zapowiedziach wydarzeń kulturalnych Polskiego Radia Dwójka usłyszałam, iż 9 lutego 2021 po raz drugi obchodzony jest ogólnopolski dzień etnografii, etnologii i antropologii kulturowej w rocznicę utworzenia  we Lwowie 9 lutego 1895 z inicjatywy Antoniego Kaliny Polskiego Towarzystwa ludoznawczego.

Ze sprawozdania Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie złożonego na posiedzeniu Związku Polskich Towarzystw Naukowych we Lwowie 1 października 1920 roku wynika:

Towarzystwo ludoznawcze postawiło sobie za zadanie umiejętne badanie ludu polskiego oraz rozpowszechnianie drukiem zebranych o nim wiadomości. Od kwietnia r. 1895 Towarzystwo wydaje czasopismo kwartalne pt. Lud. Obok tego wydano też wiele innych prac etnograficznych, jak np.: Pieśni nabożne w zeszytach, Wzory haftu białego ludu krakowskiego w opracowaniu Seweryna Udzieli, oraz podręcznik Gomrae’a dla zajmujących się folklorem.

Po śmierci prof. Antoniego Kaliny, w r. 1910 utworzył się komitet redakcyjny, z polecenia którego objął redakcję czasopisma Lud dr. Adam Fischer, prowadząc ją odtąd aż do chwili obecnej. Komitet redakcyjny tworzą: Prof. W. Bruchnalski, prof. Jan Czekanowski, Dr. Adam Fischer, prof. Kazimierz Nitsch. Prezesem Towarzystwa został w r. 1910 prof. Adam Antoni Kryński, a od r. 1917 godność tę piastuje prof. Wilhelm Bruchnalski. Wydanych dotąd 20 tomów Ludu, kilkutysięczna bibljoteka etnologiczna, odbytych 66 posiedzeń naukowych zaświadcza wyraźnie o działalności Towarzystwa.

Przykłady tematów badań naukowych twórcy polskiej etnografii Antoniego Kaliny :

1. O liczebnikach w języku staropolskiem jako przyczynek do historyji języka polskiego
2. Jakich zasad trzymać się należy w transkrypcyi rękopiśmiennych i drukowanych zabytków polskich od najdawniejszych czasów do XVII wieku?
3. Prostych ludzi w wierze nauka.
4. Dyjalog z rękopisu z początku wieku XVI.
5. Projekt jednolitego skrócenia tytułów zabytków staropolskiego języka.
6. Rozbiór krytyczny Pieśni Bogarodzica

Zajrzałam na stronę Instytutu Antropologii i Etnologii UAM w Poznaniu, o którym usłyszałam w Dwójce od pań Katarzyny Majbrody i Anny Brzezińskiej i znalazłam współczesne zainteresowania kontynuatorów Towarzystwa ludoznawczego ze Lwowa, które przedstawiam poniżej:  

1. Instytutowe Seminaria Antropologiczne: „Spacer po linie. Performowanie ról genderowych, rodzicielskich i opiekuńczych przez matki dzieci z rzadką wrodzoną wadą metabolizmu” mgr Anna Chowaniec
2. Warsztaty „O procesach cywilizowania dzieci” Karolina Dziubata
3. Rozmowy pandemiczne: Boni, Lis, Lorenz, Wadle
4. Uczniowie klasy antropologicznej z Konina wyróżnieni w projekcie Szkoła Dialogu

Szkoła Dialogu to program edukacyjny, którego celem jest zapoznanie uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych z historią Żydów w Polsce oraz ich wkładem w społeczny, kulturalny i ekonomiczny rozwój kraju i ich własnych miejscowości. Uczestnicy najpierw odkrywają często zapomnianą historię i kulturę żydowską, a następnie poprzez różnorodne działania prezentują zdobytą wiedzę innym mieszkańcom miejscowości.

5. Jewish Konin (strona uczniów) http://jewish.konin.pl
6. Stypendium im. dr. Jana Kulczyka dla Studentów – zachęcamy!

Na ufności i prostoduszności Hucułów doszli żydzi do kapitałów wielkich ale nie zawładnęli ich tożsamością narodową. 

Na ufności i prostoduszności ( i na czym jeszcze ? na sprzedajności? ) naszej doszli żydzi do wielkich kapitałów w Polsce ale i zawładnąć chcą naszą historią, tradycją i pragną zmienić naszą tożsamość narodową. Dziwię się, że Pan Minister Jarosław Gowin nie dopilnował, by przed nazwą Instytutu Antropologii i Etnologii pojawiła się przydawka Jewish a Pan Minister Piotr Gliński nie dopilnował by po nazwie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pojawiła się przydawka Jewish.

 Rozumiem, iż trudno jest naśladować założyciela Towarzystwa ludoznawczego  Antoniego Kalinę, gdyż należał do geniuszy polskiej nauki i kultury  o wielkiej wiedzy, erudycji i znajomości wielu języków w tym łaciny, oddanych polskiej racji stanu  w czasie, gdy byliśmy z przynależności do Rzeczypospolitej dumni, ale może warto spróbować naśladować. Etnograf, etnolog, antropolog nie musi pisać na nowo historii (zwłaszcza pod dyktando innego narodu) do czego zaprasza nauczycieli i uczniów Forum Dialogu, wystarczy zapoznać się ze źródłami, dzięki cyfryzacji zasobów może to być nauka zdalna i bezpłatna.

Poniżej źródła tylko do jednej pracy (Antoni Kalina O liczebnikach w języku staropolskiem jako przyczynek do historyji języka polskiego)

15. Wyroki sądów miejskich czyli ortyle, u Maciejowskiego