/ Napad UPA 13 lutego 1944 r. na polskie kolonie Antonówka Borek, Andresówka, Helenówka Werbska, Stefanówka w gminie Werba. Rys. W. Szwed, były mieszkaniec Andresówki. http://nawolyniu.pl/zdjecia/wlodzimierski/55.htm

Niektórzy nasi historycy a za nimi dziennikarze pisali, że ukraińska akcja antypolska na Wołyniu (ludobójstwo) zakończyły się jesienią 1943 r. Prawda jednak jest nieco inna. W pierwszych miesiącach 1944 r. OUN-UPA rozprawiała się z kilkoma polskimi ośrodkami, gdzie skupili się uciekinierzy z okolicy. Zaatakowane zostały Antonówka Borek, Andresówka, Helenówka, Stefanówka i Białozowszczyzna pod Włodzimierzem Wołyńskim oraz w powiecie krzemienieckim - Wiśniowiec Nowy i Stary. Napadano ponadto wszędzie, gdzie z różnych powodów pojawiali się jeszcze Polacy. Łącznie w 1944 r. zamordowano co najmniej 1784 Polaków w co najmniej 105 miejscowościach. (1) Poniżej kilka relacji świadków:

Czytaj więcej...

Wspomnienia Marii Wróblewskiej z domu Muraszka - mieszkanki Klępicza (gm. Moryń), która przeżyła tragiczne wydarzenia s na południowo-wschodnich Kresach  spisał i opracował jej wnuk - Mirosław Siedziako z Cedyni. Opublikowane   "Gazeta Chojeńska " 2008 r. Nr.36, 37, 38)

Urodziłam się 11 listopada 1924 roku we wsi Korościatyń w powiecie Buczacz na Tarnopolszczyznie. W tej wsi mieszkałam i kształciłam się w miejscowej Szkole Powszechnej. Tato prowadził skromne sześciomorgowe gospodarstwo, pracował również w lesie jako gajowy. Nasz dom graniczył z jednej strony z zagrodą Jana Drużgi, a z drugiej Ukraińca ożenionego z Polką, chrzestnego jednego z moich braci - Janka lub Tomka. W domu było nas pięcioro rodzeństwa: Tomek (1918), ja (1924), Janek (?), Józek (1930) i Janka (1934). Dom stał na samym skraju lasu, tuż przy drodze, nieopodal znajdowała się leśniczówka, do której chodziliśmy po wodę. Do centrum wsi, gdzie wokół kościoła mieściły się dwa sklepy żydowskie, mieliśmy około trzech kilometrów. Była to duża wieś ze szkołą, ładnym, dużym kościołem z plebanią, stacją kolejową oraz dworem. O ile dobrze pamiętam, było około 190 numerów domów.

Czytaj więcej...

 W Zbarażu utworzono getto, z dwóch stron zamknięte, ograniczone rzeką Gniezną i wysokim, metrowej grubości murem klasztornym. Nowy okupant rozpoczął realizację programu ostatecznego rozwiązania, czyli wymordowania ludności żydowskiej. Została utworzona ukraińska policja, która miała za zadanie wyłapywać Żydów i polskich patriotów członków Armii Krajowej, ściągać kontyngent i podatki. Trzeba dodać, że ci sługusi wypełniali swoje obowiązki bardzo gorliwie. Bogacili się biorąc łapówki, pilnując getta, wyłapując ukrywających się pojedynczych Żydów za których były wyznaczane nagrody. Polaków wysyłano na przymusowe  roboty w głąb III Rzeszy. Gruby mur ograniczający getto dochodził do budowli gdzie były siostry zakonne, które zajmowały pomieszczenia po starym kościele farnym. Chodziłam do sióstr bardzo często, gdyż była tam tzw. ochronka. Ochronkę (przedszkole) prowadziły Felicjanki, to zgromadzenie Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego. Głównym ich celem była i jest praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą oraz opieka nad chorymi i ubogimi. Felicjanki zajmowały się przede wszystkim działalnością wychowawczo-oświatową, charytatywną, opiekuńczo-społeczną, a także działalnością misyjną. Z reguły byłam dzieckiem nie do upilnowania, wszędzie włażącym, wszędzie mnie było pełno. Podczas pobytu w ochronce właziłam na drzewo przy furcie od zakonu, z drzewa wchodziłam na mur. Wzdłuż muru przechodziłam kilka kroków i wtedy doskonale widziałam co dzieje się na terenie żydowskiego getta.

Czytaj więcej...

W ostatnim czasie ponownie trafiło do mnie  ponownie pytanie: „Czy to prawda, że pod Jagodzinem przejściu 27 WDP AK, przez tory (nawiasem mówiąc cztery pary szyn) zagrodziły dwa niemieckie pociągi pancerne? Pytanie to trafiało do mnie wielokrotnie na przestrzeni  minionych lat, dlatego starałem dotrzeć do prawdy w tej sprawie. Przysłowiowej oliwy do ognia doleli dwaj nieżyjący już ( dlatego nie podaję ich nazwisk) żołnierze 27 DP AK, którzy zarzekali się, że  widzieli dwa pociągi pancerne. Słuchając i czytając dziesiątki relacji żołnierzy biorących udział w tej trudnej przeprawie, byłem przekonany, że w bitwie wziął udział tylko jeden niemiecki pociąg pancerny. Kilka lat temu podczas rozmowy z Władysławem Filarem wspomniałem mu o tej sprawie. Profesor jako wytrawny historyk sprawdził, że Niemcy w tamtym czasie, na tamtym terenie,  dysponowali rzeczywiście tylko jednym takim pojazdem. Zatem nie ma  żadnych wątpliwości. W minionych latach nie raz i nie dwa docierały do mnie jeszcze inne pytania związane z tym trudnym tematem przejścia przez tory pod Jagodzinem. Dlatego poniżej pozwolę sobie zaprezentować relacje uczestników tej przeprawy.

Czytaj więcej...