Rocznice Powstania Styczniowego w II RP

II Rzeczpospolita otoczyła weteranów powstania styczniowego, można powiedzieć, fantastyczną opieką. Sześć domów opieki: prócz Warszawy i Krakowa – Lwów, Wilno, Włocławek.  Emerytury wojskowe i honorowe stopnie oficerskie, surduty mundurowe z grubego śliwkowego sukna i letni wypoczynek w najlepszych ziemiańskich domach. II Rzeczpospolita zadbała o swoich ojców założycieli, W 56. rocznicę branki, 21 stycznia 1919 roku Piłsudski wydał rozkaz : „Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski (...) Wydaję rozkaz zaliczenia ich do szeregów Wojska (...) i witam ich jako Ojców i Kolegów” przyznając im prawo noszenia munduru. W  grudniu 1919 roku Sejm odrębną ustawą nadał wszystkim powstańcom szeregowym i podoficerom stopień „podporucznika Wojsk Polskich”, oficerów zaś awansował na wyższy stopień.

A na piersi – odznaczenia: 22 stycznia 1920 roku naczelnik państwa nadał Krzyż Srebrny Virtuti Militari aż 59 weteranom.  2 sierpnia 1919 roku Sejm przyjął ustawę o „stałej pensji dla weteranów powstania 1831 i 1863”. Wcale hojnej – 3000 marek rocznie nawet dla szeregowych. W roku 1918 żyło jeszcze około 4,5 tysiąca weteranów, potem jednak ich liczba raptownie zmalała: w 1932 było ich około 400, u schyłku II RP – tylko 53. W 1921 roku zawiązało się najbardziej znane Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania, w 1929 – Towarzystwo Przyjaciół Weteranów 1863 r.; zazdrośnie strzegło swojej autonomii Towarzystwo Weteranów Kresowych, a pomniejszych kół, straży i zrzeszeń doliczyć się można kilkunastu. Weterani przekazywali swoje sztandary gimnazjom i szkołom kadetów – ba, styczniowi bohaterowie stali się patronami aż pięciu pułków Wojska Polskiego, od piechociarzy w Lidzie (76. Lidzki PP im. Ludwika Narbutta) po ułanów z Wołynia (19. Pułk Ułanów Wołyńskich im. gen. Edmunda Różyckiego). Przede wszystkim ważne  były rocznice. Najważniejsza – 70., w roku 1933, pod patronatem prezydenta Mościckiego i, naturalnie, Marszałka,  ale też poprzednie i kolejne. I tak w czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903 we Lwowie Lwów, nakładem Komitetu Wydawniczego ukazała się książka poświęcona rocznicy powstania styczniowego w której można znaleźć: Spis rzeczy:

Część I, Dokumenty urzędowe, m. in.: Manifest powstania, Dekret uwłaszczenia, Dekret nadania bezrolnym, Odezwa Rz. N. do Jenerała Michała Czajkowskiego, Rozkaz dzienny Wydziału Wojny Nr. 9, Organizacya sztabów wojsk narodowych, Protest województwa Kowieńskiego, Grodzieńskiego, Nominacya Menottiego Garibaldiego Nr. 73, Urlop sierżanta Józefa Lanikiewicza

Cześć II, Wspomnienia, listy i różne osobiste dokumenty

Natomiast w 1929 roku Polskie Towarzystwo  Opieki nad Grobami Bohaterów  we Lwowie  wydało niżej prezentowaną broszurę, w której możemy znaleźć  bardzo ciekawe treści.

W Rocznicę Nocy Styczniowej

Wojna 1831 r. skończyła się przegraną; nie było wodza, któryby siłą swej mocy i ducha był w stanie poprowadzić tysiączne szeregi doborowego wojska polskiego do zwycięstwa ostatecznego. Wróg osaczył całą Polskę i zamknął Ją jakby w więzieniu, niszcząc, grabiąc, konfiskując majątki. zsyłał niewinnych na dalekie tajgi sybirskie, więzienia zapełniał starcami i niewiastami, zabijał bezbronnych i ziemie naszą kurczył, wyrywając- mowę i religję z ust tysięcy wiernych. Nie przeszkadzało to ale, by w podziemiach rozwijał się w całe pełni ruch narodowo-wyzwoleńczy, by spiski i przygotowania coraz bardziej licznie i potężniej się rozbudowały, aby na dany .znak, można było znów stanąć \ szeregach do walki z największym ciemiężcą. (...)  I słusznie też powiedział Józef Piłsudski, że rok 1863 słoi na przełomie naszych dziejów: „stara Polska umiera — nowa się rodzi“. Więcej na :

https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/61383/edition/59682/content?format_id=2