Władze sowieckie rozpoczęły wprowadzać nowe porządki od wydania szeregu zarządzeń zmierzających do zespolenia politycznego, gospodarczego i społecznego zajętych ziem wschodnich z Ukraińską Socjalistyczną Republiką  Rad. W pierwszych tygodniach zakazano używania języka polskiego w urzędach, usunięto polskie nazwy ulic, zreorganizowano szkolnictwo  wprowadzając swoje programy nauczania, dokonano wymiany pieniądza. 22 października 1939 roku, pod kontrolą i presją okupacyjnej armii sowieckiej oraz organów NKWD, przeprowadzono wybory do rad, w których wyborca nie mógł postąpić inaczej niż akceptować kandydatów bez skreśleń. Wybrane rady niezwłocznie (bo już w końcu października) zwróciły się do Rady Najwyższej ZSRS z prośbą o przyłączenie Wołynia do Związku Sowieckiego, na co   wyrażono zgodę, i już 1 listopada 1939 roku Rada Najwyższa ZSRS wydała dekret o włączeniu Zachodniej Ukrainy (w tym Wołynia) do Związku Sowieckiego.

Czytaj więcej...

Powiat oszmiański za czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów był największym z powiatów w województwie wileńskim. To właśnie na jego terenie – w Krewie – zawarto układ, który dał początek unii polsko-litewskiej. Stąd wywodzi się królewska dynastia Jagiellonów. Tu urodziło się wielu wybitnych artystów, kapłanów i obrońców Ojczyzny.

W cyklu wspomnień przedstawię osoby i rodziny związane z przedwojenną historyczną „Oszmiańszczyzną”. Niekiedy będą to wątki nieznane, innym razem odświeżone, ale wzbogacone o nowe materiały z archiwów lub zbiorów prywatnych. Znacznej części nigdy nie publikowano. Kolejne artykuły pojawiać się będą w dwumiesięcznych odstępach.

Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej Stanisław Keczmer związał swe życie z powiatem oszmiańskim w roku 1922. Do wybuchu II wojny światowej pracował w oświacie. Pracę nauczycielską łączył z aktywnością społeczną oraz podnoszeniem kwalifikacji wojskowych. Jako podporucznik rezerwy wziął udział w wojnie z Niemcami. Jesienią 1939 roku powrócił do Wilna. Aresztowany przez Sowietów znalazł się w Kozielsku.

Czytaj więcej...

Po ostatniej wojnie los rzucił mnie na Ziemie Zachodnie. Po wielu perypetiach osiedliśmy w Wierzbniku koło Grodkowa na Opolszczyźnie. Jednak zanim tu trafiliśmy, mieszkaliśmy na Kresach w dużej podolskiej wsi Łosiacz, powiat Borszczów. Z dala od wielkomiejskiego gwaru, wśród pól, łąk i lasów, gdzie fantazyjny dworek myśliwski posiadał hrabia Gołuchowski. Okoliczne lasy obfitowały bowiem w zwierzynę łowną.
Od końca XVIII wieku dobra te znalazły się w rękach Gołuchowskich, znanego rodu polityków i dyplomatów, którzy jednak nie odbudowali zamku w pobliskiej Skale Podolskiej, wznosząc swoją rezydencję w innym miejscu. W Skale Podolskiej zachowały się fragmenty murów obronnych, ruiny pałacu oraz czterokondygnacyjna baszta zwana Prochową. Do 1939 r. przed basztą stał neogotycki pomnik namiestnika Galicji, Agenora Romualda Gołuchowskiego, z kartuszem herbowym i marmurowymi tablicami. Moja rodzinna miejscowość była wsią bardzo dużą liczącą ponad 450 numerów. W pamięci utkwiły mi nazwy ulic i poszczególnych części wsi, zwanych przez rodowitych mieszkańców tak, by odróżnić i wskazać osoby w której części wsi zamieszkiwały jako, że prawdopodobnie dużo mieszkańców nazywało się wtedy Waliduda, np. Waliduda z Rynku.

Czytaj więcej...

/ W okresie międzywojennym gmina Olesk należała do powiatu włodzimierskiego w województwie wołyńskim II RP.

W piśmie "Do zbroji" (pol. "Do broni"), które wydawała UPA, z sierpnia 1943 roku, Bohdan Wusenko pisał: "Naród ukraiński wstąpił na drogę zdecydowanej rozprawy zbrojnej z cudzoziemcami i nie zejdzie z niej dopóki ostatniego cudzoziemca nie przepędzi do jego kraju albo do mogiły". Jednocześnie miejscowi  Ukraińcy zapewniali, że "dobrzy Polacy" tacy jak ich sąsiedzi, nie zostaną (by użyć języka tamtych czasów) "wyrżnięci". Były to niestety tylko prymitywne podstępy. Jeden z nich przytacza  Karol Chwała, który opisuje zagładę wsi Sokołówka gm. Olesk. Jeszcze w lipcu 1943 r. upowcy zwołali zebranie Polaków, mieszkańców Sokołówki i Jasienówki (gm. Olesk), w sąsiedniej ukraińskiej wsi Krać i zapewnili, że Polacy mogą spokojnie pracować, nie bać się o swoje życie, bo nad ich bezpieczeństwem czuwają Ukraińcy.

Czytaj więcej...