- Kategoria: Publikacjie
- Aleksander Szumański
- Odsłony: 1781
TYLKO MI CIEBIE MAMO, TYLKO MI POLSKI ŻAL!... ORLĄTKO
O mamo, otrzyj oczy,
Z uśmiechem do mnie mów
- Ta krew, co z piersi broczy,
Ta krew - to za nasz Lwów!
Ja biłem się tak samo
Jak starsi - mamo, chwal! ...
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal! ...
Z prawdziwym karabinem
U pierwszych stałem czat ...
O, nie płacz nad swym synem,
Że za Ojczyznę padł ! ...
Z krwawą na kurtce plamą
Odchodzę dumny w dal ...
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal! ...
Mamo, czy jesteś ze mną ?
Nie słyszę twoich słów ...
W oczach mi trochę ciemno ...
Obroniliśmy Lwów! ...
Zostaniesz biedna samą ...
Baczność za Lwów!
Cel! Pal!
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal...
Artur Oppman / OR-OT /
Utwór „Oorlątko” napisał Artur Franciszek Michał Oppman /OR - OT/ (foto powyżej) gorący patriota, wybitny poeta i pisarz, „ młodopolanin”, urodzony w Warszawie, zakochany we Lwowie. Utwór powstał w okresie Obrony Lwowa w listopadzie 1918 roku. Jest to najbardziej znany przez Lwowian, wielokrotnie prezentowany na różnych lwowskich uroczystościach utwór, wzbudzający zawsze wzruszenie, nierzadko wywołujący łzy. Mówiony i śpiewany, o czym poniżej. Zmarł w Warszawie.
Nad jego grobem Jan Lorentowicz powiedział: „ Odszedł w zaświaty poeta, który w ciągu czterdziestu kilku lat swego życia twórczego miał jedną tylko namiętność: bezgraniczne ukochanie Ojczyzny”.
W tym 2018 roku przypada 100 rocznica Obrony Lwowa. Piszę z opóźnieniem, albowiem pragnę jeszcze w tym tekście umieścić reportaż z koncertu poświęconego temu Wydarzeniu.
W październiku 1918 roku parlamentarna reprezentacja ukraińska postanowiła zwołać do Lwowa mężów zaufania ze wszystkich ukraińskich ziem Austro - Węgier wschodniej Galicji. Powstała Ukraińska Rada Narodowa, która przyjęła rezolucję o utworzeniu państwa ukraińskiego, w którego skład miała wejść wschodnia Galicja po San. [
Tymczasem Rada Miejska przyjęła wówczas rezolucję o akcesie Lwowa do Macierzy. Przeciwko owej rezolucji zaprotestowali tylko radni ukraińscy, oceniając ją jako bezprawne dążenie do zawłaszczenia przez stronę polską wschodniej Galicji. Po tych sprzecznych ze sobą postanowieniach kierownictwo POP (Polska Organizacja Wojskowa) otrzymywało wiadomości o przygotowaniach Ukraińców do zbrojnego zajęcia Lwowa. Por. Ludwik de Laveaux, chcąc uprzedzić wystąpienie Ukraińców zaproponował połączenie wszystkich polskich sił.
Austriackie władze wojskowe ściągały do Lwowa pułki składające się wyłącznie z Ukraińców, rozlokowując je w składach broni i różnych obiektach w mieście, które przede wszystkim miały zostać zajęte. Austriacy ściągali do Lwowa pułki ukraińskie, równocześnie przesuwając ze Lwowa na zachód polskie. Pod koniec października 1918 roku została utworzona w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna /PKL/, która miała przyjechać do Lwowa i przejąć władzę nad całą Galicją. Wiadomość o tym przyspieszyła wystąpienie Ukraińców.
/ Powstanie Polskiej Komisji Likwidacyjnej pod kierunkiem Wincentego Witosa. Źródło- https://cozahistoria.pl/1918-powstanie-polskiej-komisji-likwidacyjnej-pod-kierunkiem-wincentego-witosa/
W dniu 1 listopada Ukraiński Komitet Wykonawczy dokonał zbrojnego zamachu i opanował najważniejsze obiekty w mieście, jednakże nie całego Lwowa. Powstały dwa najważniejsze ośrodki oporu polskiego: Szkoła Henryka Sienkiewicza i Dom Technika. Do punktów werbunkowych zaczęła się zgłaszać przede wszystkim młodzież pochodząca z różnych środowisk, robotnicza, studencka, rzemieślnicza, wiejska i dziewczęta.
Ten liczny i ofiarny udział dzieci i młodzieży w walkach o Lwów przeszedł do historii, a młodocianych Obrońców Lwowa nazwano Lwowskimi Orlętami. W sumie w walkach uczestniczyło 1421 młodych obrońców, z których najmłodszy miał 9 lat. Cztery lata starszy Antoś Petrykiewicz który zmarł z odniesionych ran 28 grudnia 1918 został pośmiertnie uhonorowany przez Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego Orderem Virtuti Militari i jest jak dotąd najmłodszym uhonorowanym tym zaszczytnym odznaczeniem.
Po zaciętych walkach, 22 listopada 1918 roku Lwów był wolny. Miasto Lwów jako jedyne w Polsce zostało uhonorowane za bohaterską postawę Orderem Virtuti Militari. Uroczysta dekoracja miała miejsce na Placu Mariackim we Lwowie u stóp pomnika Adama Mickiewicza w dniu 11 listopada 1918 roku, której dokonał Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski, który wówczas m.in. powiedział:
„ Lwów był najbardziej bez trwogi. Tu serca Polaków biły najśmielej [...] jesteście jedynym miastem w Polsce, które z mojej ręki, jako Naczelnego Wodza, za pracę wojenną, za wytrzymałość otrzymało ten order”.
Cytat z fragmentu przemówienia Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego pochodzi z listu Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo - Wschodnich Oddział w Krakowie skierowanego do Jerzego Korzenia prezesa Towarzystwa Pamięci Narodowej im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego będący wyrazem odebranego zaszczytu i złożonego podziękowania za uhonorowanie Towarzystwa medalem „ W Hołdzie Komendantowi” w dniu 17 września 2009 roku.
Należy nadmienić, że w tym dniu udekorowano owym medalem m.in. ks. Tadeusza Isakowicza Zaleskiego - duszpasterza Ormian w Polsce, O. Jerzego Pająka - kapelana Sybiraków, Piłsudczyków i AK, Komitet Opieki Nad Miejscami Zbrodni Komunizmu, Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo - Wschodnich Oddział w Krakowie, prof. Jana Majdę, red. Aleksandra Szumańskiego /niżej podpisanego/, a wcześniej m.in. Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, Jana Nowaka Jeziorańskiego, płk Ryszarda Kuklińskiego, Wandę Piłsudską, Jadwigę Piłsudską- Jaraczewską, Instytuty Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku, Związek Piłsudczyków Oddział Małopolski, Stowarzyszenie Rodzin Ofiar Katynia Polski Południowej w Krakowie, prezesa Krakowskiego Oddziału Związku Literatów Polskich Konrada Strzelewicza.
W 100 rocznicę Obrony Lwowa w sali Młodzieżowego Domu Kultury kościoła św. Jadwigi w Krakowie odbył się rocznicowy koncert. Licznie zgromadzoną publiczność poruszył patriotyczny wiersz otwarcia autorstwa Wojtka Kisiela zaprezentowany przez autora, krakowskiego gimnazjalistę - metaforycznego Orlątka - i tak to odebrała wzruszona publiczność.
Koncert został zorganizowany przez Fundację Ocalenia Kultury Kresowej „Chawira”, tradycyjnie już każdego roku w tej samej sali, ale tym razem w inscenizacji teatralnej. Przy przyciemnionym świetle na scenie snuła się zza kulis historyczna opowieść o Obronie Lwowa w listopadzie 1918 roku w wykonaniu Wojtka Habeli laureata I nagrody Festiwalu Piosenki Lwowskiej i „Bałaku” Lwowskiego Kraków 2009 w kategorii osób dorosłych.
Publiczność kilkakrotnie wstawała słuchając „W dzień deszczowy i ponury.” w wykonaniu Zespołu „Chawira „ oraz „Legiony to....”