Szlakiem krzyży wołyńskich. - Huta Stepańska krzyż Jezu Ratuj Nas

Huta Stepańska - krzyż Jezu Ratuj Nas gmina Stepań, powiat Kostopol, woj. wołyńskie parafia Huta Stepańska

W okresie banderowskiego zagrożenia w całej okolicy Polacy stawiali krzyże, miały za wstawiennictwem Bożym uchronić ludność od nieszczęść. Do głębokiej wiary wracali nawet niewierzący. Krzyże te od napisu na belkach poprzecznych nazywano "Jezu Ratuj Nas". Wokół Huty Stepańskiej postawiono ich trzy. Do dziś pozostał tylko jeden, w pobliżu uzdrowiska Słone Błoto. Ten krzyż to naoczny świadek zagłady Huty Stepańskiej, wzniesiono go w świątecznej i tragicznej atmosferze Bożego Ciała, mając nadzieję na przetrwanie śmiertelnego niebezpieczeństwa. 

/ Huta Stepańska krzyż Jezu Ratuj Nas przed remontem

/ Remontujemy krzyż Jezu Ratuj Nas w Hucie Stepańskiej

ŚWIĘTA

Święta wyczekiwane były z nadzieją, pokładaną w Opaczności Bożej, nie pominięto żadnego z nich. W okresie mordów banderowskich, kojarzyły się z wielkim zagrożeniem. W święto Zwiastowania Pańskiego 25 marca banderowcy napadli na kolonie i wsie wokół Derażnego, w Wielkim Tygodniu wysadzili kościół w Stepaniu i mordowali Janową Dolinę. Nakładające się na siebie ważne święta Narodzenie Jana Chrzciciela i Boże Ciało, oraz dwa kolejne Apostołów Piotra i Pawła oraz odpust Najświętszego Serca Pana Jezusa, mające miejsce za kilka dni wydawały się być idealną datą dla banderowskiego ataku.

Na domiar wszystkiego zwiad Huciański, donosił o przemieszczaniu się oddziałów banderowskich pod Hutę Stepańską. Informacje te zamykały nieprzerwany ciąg wydarzeń, jakie w czerwcu 1943 r. działy się w Hucie Stepańskiej i okolicy, a zwiastowały nadchodzący nieuchronnie atak. Rozpoczęło się od złapania 9-ciu uzbrojonych, wyszli nocą od strony uroczyska Lutykaty i szli prosto do wsi. Wartownicy z jednym karabinem i kilkoma atrapami karabinów, rozbroili ich i przyprowadzili do aresztu w budynku dawnego posterunku policji. Po żywiołowej naradzie uznano, że są to banderowcy, bo wszyscy byli Ukraińcami i trzeba zawiadomić Niemców w Rafałówce. W tym celu wysłano patrol konny, do niemieckiego komendanta, zgłaszając o aresztowaniu przybyłych. Niemcy jednak nie podjęli żadnej reakcji, posłańcom pozwolili wracać.

W tym samym czasie wszedł do Huty przechodzący oddział Sowieckich Partyzantów, sprawa się wyjaśniła i zakończyła, a o zgłoszeniu do Niemców partyzantom nie wspominano. Dowódca kazał przyprowadzić swoich zwiadowców, śmiał się, że Hucianie patykami wzięli ich do niewoli i palcem pokazywał nieudaczników mówiąc „wot durak, wot nastupny durak (dodając każdemu przekleństwo) …..”. Kilka dni po tym, od strony Stydynia przez Omelankę weszła niemiecka kompania Wermachtu i zatrzymała się w Słonym Błocie. Niemcy patrolowali teren, a na drugi dzień odeszli do Stepania. Ich przyjście było bardzo niepokojące, wyglądało na zwiad przed większą akcja. Nie nawiązali też żadnego kontaktu z ludnością.

SĄDNY DZIEŃ

Za tydzień w środę 16 czerwca rozpoczął się "Sądny Dzień" dla Huty Stepańskiej. Wieś została otoczona przez batalion pacyfikacyjny. Kto mógł uciekł ze wsi, broń pochowano, a wszyscy z niepokojem oczekiwali następnych wydarzeń. Niemieccy żołnierze czekali na rozkaz pacyfikacji, o których było w Hucie głośno. W domu organisty Franciszka Juziuka obradował Sąd Wojenny. Na rozprawę sprowadzono trzech księży, Proboszcza Drzepeckiego, Domańskiego z Chołoniewicz i Lisieckiego ze Stepania. Sprowadzono też kierownika szkoły Władysława Kurkowskiego, Sołtysa Stanisława Drozdowskiego i kilku innych. Niemcy zarzucali Hucianom wspieranie Sowieckich partyzantów, ukrywanie Żydów, posiadanie broni ręcznej i maszynowej, napadów na ukraińskie wsie, łączności radiowej z Londynem i otrzymywanie zrzutów broni. Za to wszystko groziła całkowita zagłada wsi i egzekucja ludności.

Jako główny obrońca wystąpił ks. Bronisław Drzepecki, biegle władający językiem niemieckim. Po kolei obalał wszystkie zarzuty, wskazując na prowokację ukraińską. Przyniesiono atrapy karabinów, które wyglądały jak prawdziwe. Okazano kosy, piki i szable wywołując śmiech sądu. Jednak najważniejszym „ciężarkiem” na wadze okazało się niedawne aresztowanie sowieckich partyzantów. Niemcy poprzez radiostację połączyli się z Rafałówką, gdzie potwierdzono takie zajście. Potem odbyła się narada, Niemcy wysłuchiwali relacji swoich patroli z rekonesansu. Po godzinie tłumacz ogłosił, że pacyfikacji warunkowo nie będzie. Jednocześnie podkreślił, że sąd do końca nie dał wiary wyjaśnieniom i ostrzegł przed pomocą dla partyzantów, stwierdzając „następnym razem pacyfikacja będzie bez sądu”.

Wojsko zebrało się wokół kościoła i plebani, kuchnia polowa wydawała obiad. Ludnośći nakazano pozbierać prowiant, szczęśliwi gospodarze znosili, co mogli, wozy szybko zapełniły się produktami nabiałowymi, jajkami, miodem itp. Dostarczono również dwie krowy. Hucianie wmieszali się pomiędzy żołnierzy, kilku Ślązaków współczuło ludziom z powodu napadów banderowskich. Żołnierze doskonale wiedzieli o wymordowanych osiedlach. Odchodzący Niemcy proponowali opuszczenie wsi, oferowali chętnym ochronę w drodze do stacji. Z okazji skorzystało kilkanaście rodzin, przeważnie uciekinierów z innych wsi. Odszedł min. dowódca VI Sektora obrony Leon Krokus, na którego miejsce mianowano Edwarda Pomerańskiego z Halinówki.

NADZIEJ NA PRZETRWANIE

Po odejściu Niemców w Hucie nastała atmosfera wielkiej pobożności i pobudzona nadziei na przetrwanie. Księża modląc się z wiernymi, wezwali do zachowania ścisłego postu na resztę życia, w środę przed oktawą Bożego Ciała. Intencją tego postu było ocalenie z rąk banderowskich morderców. Wszyscy zebrani na modlitwie złożyli takie ślubowanie. Dla upamiętnienia ocalenia wsi i ochrony przed bandami, postawiono po kilku dniach trzy krzyże. Od strony Styrtki, Stepania i koło Słonego Błota, który stoi do dziś.

Procesja Bożego Ciała 24 czerwca, odbyła się w atmosferze wielkiego strachu. Rozeszła się pogłoska, że banderowcy w czasie jej trwania mają zaatakować Hutę Stepańską. Dowództwo na atak było przygotowane ciągle, tym niemniej dla uspokojenia ludności demonstracyjnie wzmacniano sektory obrony, a mężczyźni niebędący dotychczas w odwodzie kosynierów mieli przy sobie posiadać piki do obrony. Procesja odbyła się bez incydentów, ograniczono jednak jej trasę do samego centrum wsi.

Nie bez znaczenia dla rozproszenia i czasowego wycofania się banderowskich sił spod Huty, miało przejście przez Stydyń Wielki, Sowieckich oddziałów partyzanckich, generała Sidora Kowpaka. Zgrupowanie idące w Karpaty, celowo omijało wsie polskie, aby uchronić je przed pacyfikacjami niemieckimi i zaoszczędzić ludność od utraty brakującej i tak żywności. Zniszczenie wsi polskich przerwałoby szlak z północy na południe dla grup „minerskich” niszczących tory, a tego za wszelką cenę chciano uniknąć. Na postój, więc wybrali Stydyń, zabijając szucmanów, złapanych banderowców i rekwirując duże ilości pożywienia, koni i zwierząt na rzeź.

Ludność snuła różne przypuszczenia, wzajemnie się pocieszając, przez jakiś czas krążyły opowieści o planowanym zrzucie uzbrojenia z Londynu, potem pocieszano się partyzantką z Centrali idącej na odsiecz, która ma dotrzeć niedługo. Końcem czerwca ustały jakby pożary, nocami widać było tylko pojedyncze łuny. Banderowcy spalili, co mogli już wcześniej, pozory uspokojenia stawały się złudne.

/ Podnosimy krzyż w Hucie Stepańskiej

/ Krzyż poświęcił Ojciec Mikołaj Wołodymirowicz Hałuha

SZLI PROSTO NA KRZYŻ

Ostatnią uroczystością i pożegnalnym świętem był odpust parafialny, Najświętszego Serca Pana Jezusa, 2 lipca. Wtedy wydarzyła się rzecz niesłychana, na odpust do Huty z odległego Folwarku koło Sarn przybył cały wóz gości. Przywiózł ich Mieczysław Drzewiecki znany ze swoich przygód w całej okolicy, człowiek „niespokojna dusza”. Od dwóch miesięcy rodziny nic nie wiedziały, co dzieje się pod Sarnami. Po Mszy Świętej ludzie gremialnie otoczyli przyjezdnych, zebrani zachodzili w głowę, jak udało się przejechać przez wielkie pro banderowskie wsie Kryczylsk, Werbcze Małe i Wielkie. Podobnie zdziwiony był przewoźnik na promie w Kryczylsku, koło cerkwi, który powiedział „Nasi chłopcy wczoraj naradzali się gdzie atakować i pili do nocy. Jeszcze śpią, szybko uciekajcie przez pola”. W drogę powrotną wozem, wyruszył tylko Mieczysław, któremu towarzyszyła Wala Szumska c. Feliksa. Po powrocie opowiadała, jakim cudem Bożym udało im się wrócić do domu, jak ich zatrzymywano i wypuszczano. Pozostali poszli przez lasy omijając ukraińskie wsie, do oddalonego o 30 kilometrów Małyńska i pojechali do Sarn pociągiem.

Atakujący banderowcy, ci od strony Rudni szli prosto na krzyż, wbijając klin pomiędzy Hutę Stepańską, a Omelankę. Pod ogniem obrońców atak załamał się pod samym krzyżem, dalej nie zaszli, co umożliwiło części ludność Omelanki przedostać się do Huty Stepańskiej. Opowiadali mi starzy kołchoźnicy jak namawiano ich do usunięcia krzyża, nikt się jednak nie odważył. Komuniści i ateiści, nie byli pewni swoich przekonań, umierając prosili świaszczennika żeby ich trumnę w sekrecie pokropił wodą święconą. Mijały lata, a losem krzyża nikt sie nie interesował, był Polski, więc niewygodny, ale i Boski, to jak Go ruszyć. Tak przetrwał do dnia dzisiejszego.

Janusz Horoszkiewicz c.d.n.