Stalin realizował konsekwentnie swój polityczny plan wyniszczenia elementu ukraińskiego we Wschodniej Galicji. Sowieci obawiali się oderwania Ukrainy, ponieważ oznaczałoby to osunięcie Rosji nie tylko od Morza Czarnego, ale i od basenu Morza Śródziemnego. Konsekwencją czego byłaby izolacja Rosji przez niedopuszczenie jej hegemonii w Europie Środkowej i Wschodniej. Co obecnie dzieje się na Ukrainie? Jaki jest obecny plan prezydenta Rosji Putina? Historia lubi się jednak powtarzać. Wówczas kolejnym krokiem władz sowieckich na zajętych terenach była wywózka młodzieży na Donbas. Nie jestem w stanie w tej chwili kategorycznie stwierdzić, czy kiedykolwiek ktoś z młodych ludzi słyszał, że w trakcie działań wojennych Sowieci wywozili młodych ludzi do ciężkiej roboty w kopalniach w Donbasie, aczkolwiek nikt z młodych nie miał nic do powiedzenia, był nakaz i trzeba było go wykonać. Zabierali kwiat polskiej młodzieży, w tym wszystkie sieroty z Wołynia, wymogiem było ukończenie 16 lat. Z rejonu lwowskiego i tarnopolskiego na Donbas wywieziono przeszło 17 tysięcy osób. Komisja rekrutacyjna uznała, że moja siostra Janina jest odpowiednia i w zupełności nadaje się do roboty w kopalni, miała wtedy 21 lat.

Czytaj więcej...

/ Ksiądz Bolesław Jaskólski, zdjęcie wykonane najpewniej pod koniec lat 30. lub na początku 40., fot. ze zbiorów Antoniego Bednarka

Powiat oszmiański za czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów był największym z powiatów w województwie wileńskim. To właśnie na jego terenie – w Krewie – zawarto układ, który dał początek unii polsko-litewskiej. Stąd wywodzi się królewska dynastia Jagiellonów. Tu urodziło się i pracowało wielu wybitnych artystów, kapłanów i obrońców Ojczyzny.

W cyklu wspomnień przedstawię osoby i rodziny związane z przedwojenną historyczną „Oszmiańszczyzną”. Niekiedy będą to wątki nieznane, innym razem odświeżone, ale wzbogacone o nowe materiały z archiwów lub zbiorów prywatnych. Znacznej części nigdy nie publikowano. Kolejne artykuły pojawiać się będą w dwumiesięcznych odstępach.

Ksiądz Bolesław Jaskólski z Oszmiańszczyzną związał się po święceniach kapłańskich. Najpierw jako katecheta szkolny w Smorgoniach, a następnie jako proboszcz parafii graużyskiej. W trakcie wojny ten niezłomny kapłan włączył się w działalność niepodległościową. Przyjął pseudonim „Ksiądz Kordecki”. Na plebanii w Graużyszkach działał punkt kontaktowy, a w marcu 1944 roku ksiądz dołączył do oddziału polowego dowodzonego przez por. Gracjana Froga „Szczerbca” i jego 3 Wileńskiej Brygady AK. Szykanowany po wojnie, zmarł przedwcześnie w 1950 roku w Biskupcu.

Czytaj więcej...

1 marca

- 1943 roku:

W futorze Biełasze pow. Sarny UPA zamordowała 15 Polaków.

We wsi Okońsk pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę: Kazimierza Grzegorza Żerygiewicza, lat 36, jego żonę Lidię Ludwikę, lat 30 i ich córkę Danutę Sabinę, lat 6. 

We wsi Torskie pow. Zaleszczyki policjant ukraiński zastrzelił Polaka; „01.03.1943 r. został zam. przez policję ukraińską Kordiatiuk Bolesław, student UJ.” (prof. dr hab. Leszek Jankiewicz: Uzupełnienie do listy strat ludności polskiej podanej przez Komańskiego i Siekierkę dla województwa tarnopolskiego, 2004; w: Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich. Seria – tom 7, pod redakcją Witolda Listowskiego, Kędzierzyn-Koźle 2015;  za: http://www.kresykedzierzynkozle.home.pl/attachments/File/2__Ksi____ka_tom_7.pdf).

Czytaj więcej...