- Kategoria: Historia
- Stanisław Żurek
- Odsłony: 2511
75. Rocznica ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA na Polakach.- Styczeń 1943
Pod koniec 1942 lub na początku 1943 roku:
We wsi Stołbiec pow. Dubno Ukraińcy bestialsko zamordowali 3-osobową rodzinę nauczycieli polskich: Rychlińskiego, jego żonę i ich córkę.
Na przełomie 1942/1943 roku:
Na kolonii Pólbieda Stydyńska pow. Kostopol w czasie napadu rabunkowego został przez Ukraińców zamordowany na oczach żony gajowy Henryk Szyszkowski.
1 styczeń (Nowy Rok) 1943 roku:
W kol. Orzeszyn pow. Włodzimierz Wołyński policjanci ukraińscy po torturach zastrzelili Stanisława Kowalskiego, aresztowanego w grudniu 1942 r.
4 stycznia:
We wsi Wierzbie pow. Zamość esesmani ukraińscy ze szkoły w Trawnikach z żandarmami niemieckimi zamordowali 30 Polaków.
We wsi Wólka Nieliska pow. Zamość Niemcy z Ukraińcami zamordowali 13 Polaków, w tym 3 kobiety.
10 stycznia:
We wsi Wola Wielka pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 62-letnią Polkę.
12 stycznia:
W kol. Szytnia (Szczytnia) pow. Równe policjanci ukraińscy zamordowali 8-osobową rodzinę polską Zeleńskich, w tym dzieci lat: 3, 9, 11, 12 i 15, za rzekome kontakty z partyzantami sowieckimi.
14 stycznia:
We wsi Stable pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 19-letniego Polaka.
15 stycznia 1943 roku okupant niemiecki rozpoczął realizację planu „Ukraineaktion” polegającego na wysiedleniu ludności polskiej z powiatów Biłgoraj i Hrubieszów oraz zasiedleniu ich domów ludnością ukraińską. Przy wysiedlaniu główną rolę pełniła policja ukraińska.
16 stycznia:
W miejscowości Lutno pow. Kamień Koszyrski Ukraińcy zamordowali 7-osobową rodzinę polską: „Wiktoria Witkowska z Jabłońskich została zamordowana 16 stycznia 1943 roku w domu Kazika Witkowskiego z całą jego sześcioosobową rodziną w miejscowości Lutno, pogrzebana na cmentarzu w Kamieniu Koszyrskim obok swoich wnucząt, dzieci i Ludwiki. Kazimierz Witkowski był bratankiem Idziego, synem Józefa, którego też w 1943 roku zamordowali ukraińscy nacjonaliści. Pojechał do odległej gminy by zdobyć żywność i już nie wrócił. A rodzina o jego losie dowiedziała się dopiero po jakimś czasie od uciekinierów przed bandami ukraińskimi.” (Józefa Dzyra z domu Stykowska: „Wspomnienia z zesłania”. Część Pierwsza. W: http://www.sybiracy.wckp.lodz.pl/jdzyra.html. Fragment z rozdziału: Dzieje rodu mojej Mamy).
We wsi Sadów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków: leśniczego i 2 gajowych.
16 stycznia 1943 roku rząd sowiecki poinformował ambasadę RP w Moskwie, że ponownie uznaje wszystkich obywateli zamieszkujących „zachodnie okręgi Ukraińskiej i Białoruskiej SRR” za obywateli sowieckich. Było to jednoznaczne ze stwierdzeniem, że ziemie te rząd sowiecki uznaje za należące do ZSRR. W zaskakujący sposób było to zsynchronizowane z antypolskimi działaniami OUN-UPA.
17 stycznia:
W miejscowościach Komarów Dolny i Komarów Górny pow. Tomaszów Lubelski esesmani niemieccy oraz policjanci ukraińscy dokonali drugiej pacyfikacji wsi; łącznie z pacyfikacją z 14 grudnia 1942 roku zamordowali 51 Polaków.
21 stycznia:
We wsi Monasterzyska pow. Buczacz banderowcy zamordowali 1 Polkę.
22 stycznia:
W kolonii Sobótka pow. Równe został zamordowany przez Ukraińców gajowy Stanisław Chodorowski Stanisław ur. 1913 r. (Edward Orłowski, w: http://www.krosno.lasy.gov.pl/uments/149008/17558056/
5%9Bnik%C3%B3w+2013.pdf ).
24 stycznia:
We wsi Uhnów pow. Tomaszów Lubelski Ukraińcy zamordowali 6 Polaków.
26 stycznia Rząd Polski notą do rządu sowieckiego poprosił o ponowne zbadanie kwestii obywatelstwa, a ambasador Romer spotkał się w Moskwie z Mołotowem, który powiedział, że w tej kwestii nadal obowiązują „akty ustawodawcze państw radzieckich”, czyli deklaracje z 27 i 28 października 1939 roku o przyłączeniu „Zachodniej Ukrainy” i „Zachodniej Białorusi” do ZSRR.
27 stycznia:
We wsi Prusinów pow. Sokal banderowcy wymordowali 20 Polaków, w tym całe rodziny.
28 stycznia:
W kol. Małyńsk pow. Kostopol Ukraińcy zarąbali siekierami 7 Polaków, w tym 6-osobową rodzinę leśniczego: Podhorecki Adolf lat 38 leśniczy, syn Mikołaja i Anieli z Pukińskich. Zarąbany siekierami przez uzbrojoną bojówkę ukraińską. Ofiarami byli również jego żona Janina lat 37, c. Wincentego i Jadwigi z/d Tkaczyków, ich dzieci: Zbigniew lat 12, Teresa lat 10, Danuta i Jadwiga lat 9. Mordercy są znani.
29 stycznia:
We wsi Sumin pow. Zamość esesmani ukraińscy zamordowali 119 Polaków.
We wsi Zamłynie pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 2 młodych Polaków, w tym listonosza.
31 stycznia:
We wsi Siedliszcze Małe pow. Sarny po wizycie w polskim domu partyzantów sowieckich wtargnęli bulbowcy i wymordowali 7 Polaków, w tym matkę z 25-letnim synem i jego 19-letnią narzeczoną oraz 11-letniego półsierotę, wziętego na wychowanie.
We wsi Tiutkiewicze pow. Równe Ukraińcy zabili w szpitalu 44-letniego Polaka.
We wsi Waśkowce pow. Krzemieniec wywabili z domów kilku Polaków i ich zamordowali.
W styczniu 1943 roku:
We wsi Ameryka pow. Hrubieszów Ukraińcy zamordowali 3-osobową polską rodzinę.
Koło wsi Bielatycze pow. Sarny Ukraińcy wyrżnęli 2 polskie rodziny.
W miejscowości Dublany pow. Sambor uprowadzili 3 Polaków, którzy zaginęli bez wieści.
We wsi Dzierażna pow. Tomaszów Lubelski w pacyfikacji ukraińsko-niemieckiej zamordowanych zostało 54 Polaków.
W miasteczku Gołogóry pow. Złoczów zastało zamordowanych przez Ukraińców 2 Polaków: Piotr Mazur i NN, aptekarz (Kubów Władysław: Terroryzm na Podolu; Warszawa 2003).
We wsi Gozdów pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy zamordowali 20-letniego Polaka.
We wsi Iwanie Złote pow. Zaleszczyki banderowcy zamordowali 5 Polaków: chłopca lat 10, dziewczyny lat 18 i 25, kobietę lat 60 i mężczyznę lat 55.
Koło kol. Janówka pow. Sarny Ukraińcy zamordowali ponad 10 osób z rodziny Kubery.
W miasteczku Kopyczyńce woj. tarnopolskie bojówka OUN zamordowała 2 Polaków: kowala i jego 17-letniego ucznia.
W miejscowości Kranzberg pow. Sambor banderowcy uprowadzili 8 Polaków, którzy zaginęli bez wieści.
We wsi Krasne pow. Skałat Ukraińcy zamordowali 20 Polaków (Kubów..., jw.).
W mieście Krzemieniec: „Styczeń 1943. Napad na pracownika Landwirta, Polaka Tobolę, któremu tępym narzędziem złamano czaszkę.” (1943, czerwiec – Opracowanie dotyczące napadów na Polaków dokonywanych w powiecie krzemienieckim i dubieńskim. W: B. Ossol., 16722/2, s. 323-325).
W okolicy Krzemieńca woj. wołyńskie Ukraińcy wymordowali kilka rodzin polskich.
W okolicy miasta Łuck woj. wołyńskie został zamordowany przez Ukraińców leśniczy Józef Nowakowski.
We wsi Mokwin pow. Kostopol na początku stycznia miejscowi Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: dyrektora papierni i kierownika poczty.
We wsi Szwejków pow. Podhajce zostali przez banderowców uprowadzeni i zamordowani dwaj Polacy: Władysław Łęski i Bronisław Skorc. „Wyroki te zatwierdzał duchowny greckokatolicki ks. Onufrenko. Zostały one wydane na dużą grupę polskiej młodzieży” (Marian Wiązek; w: Komański..., s. 770).
We wsi Wierzbowiec pow. Trembowla sąsiad Ukrainiec zaprosił Polaka na greckokatolickie święto Bożego Narodzenia i tam został on zamordowany przez grupę banderowców.
W miasteczku Włodzimierzec pow. Sarny Ukraińcy zamordowali małżeństwo polskie.
W miasteczku Zofiówka pow. Łuck zamordowali 1 Polaka.
W styczniu 1943 roku policjanci ukraińscy z Niemcami aresztowali w Starym Samborze, Felsztynie, Chyrowie i Turce około 250 – 300 Polaków. Na początku lutego przewieźli ich do Lwowa, a stąd w transporcie liczącym około 800 osób, do obozu koncentracyjnego na Majdanku, który przeżyło kilka osób (Józef Szczygieł: Byłem jednym z transportu lwowskiego; w: „Jesteśmy świadkami”, s. 112 – 146). Pilnujący więźniów na Majdanku Ukraińcy „mieli mundury koloru ciemnozielonego z czarnymi kołnierzami, wyłogami, naramiennikami i mankietami przy rękawach” (jw., s. 137 – 140).
Na początku 1943 roku:
W kol. Andrzejówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 2 Polaków.
W miejscowości Bełz pow. Sokal policja ukraińska aresztowała Polaka, radiooperatora, który został potem rozstrzelany.
We wsi Dąbrowa pow. Hrubieszów Ukraińcy zamordowali 3 Polaków.
W futorze Dąbrowa pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 7 Polaków: matkę z synem oraz 5-osobową rodzinę z 3 dzieci, którą skatowali i udusili sznurami.
We wsi Drohowyże k. Mikołajowa pow. Żydaczów banderowcy w nocy zabrali z sierocińca siostry zakonne, zamknęli je w kościele, który oblali benzyną i podpalili; większość sióstr spłonęła żywcem. „Mieszkańców wsi obudził pożar kościoła i rozlegający się w nim ludzki krzyk” (Na Rubieży nr 42/2000 oraz S. Jastrzębski .., s. 442, stanisławowskie).
W kol. Halinówka pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 4 Polaków.
W kolonii Horodyszcze pow. Kostopol upowcy zamordowali małżeństwo Laszeckich. „Zygmunta Laszeckiego upowcy pokłuli bagnetami i przecięli piłą, zaś jego żonę zakłuli bagnetami” (Siemaszko..., s. 254).
We wsi Łasków pow. Hrubieszów banderowcy zamordowali 2 Polaków oraz 3-osobową rodzinę ukraińską.
We wsi Mircze pow. Hrubieszów banderowcy zamordowali 4 Polaków.
W kol. Nowy Pruszyn pow. Równe bojówkarze ukraińscy zastrzelili 1 Polaka.
We wsi Pieczałówka pow. Kostopol policjanci ukraińscy zamordowali Antoniego Rudnickiego i zabrali jego dokumenty, być może ktoś posługiwał się nimi po wojnie w Polsce lub na Zachodzie.
We wsi Podhajce pow. Dubno Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: leśniczego i 2 gajowych, w tym jednego z żoną i córką.
We wsi Postójno pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 6 Polaków: 16-letnią dziewczynę oraz 5-osobową rodzinę (rodziców z 3 dzieci).
Powyższe opracowanie jest zaktualizowane na dzień 1. 01. 2018 r., będzie jednak nadal uzupełniane w miarę napływu nowych danych pojawiających się w wyniku prowadzonych badań nad naszą historią. Czytelników Kresowego Serwisu Informacyjnego pragnę poinformować, że w każdym następnym numerze ukarzą się podobne opracowania związane z danym miesiącem.