Logo

KALENDARIUM LUDOBÓJSTWA LIPIEC 1945

  Na przełomie czerwca i lipca 1945 roku:  

We wsi Terka pow. Lesko Ukraińcy zamordowali 3-osobową rodzinę polską i spalili jej dom. (Stanisław Żurek:  UPA w Bieszczadach. Wrocław 2010, s. 70).

   2 lipca:

We wsi Cetula pow. Jarosław na drodze został zamordowany przez UPA Jan Górczak, ur. w 1923 r., milicjant.

   5 lipca: 

W miasteczku Krasiczyn pow. Przemyśl w zasadzce upowcy z sotni „Burłaki” zabili 9 Polaków, milicjantów.

We wsi Tarnawce pow. Przemyśl w walce z UPA poległo 9 Polaków.

We wsi Terka pow. Lesko upowcy zamordowali 9 Polaków: 2 zastrzelili, 2 powiesili, 5 uprowadzili bez śladu. (Edward Prus: Operacja „Wisła”, Wrocław 2006, s. 70 – 71).     

   7 lipca: 

We wsi Pawłokoma pow. Brzozów Ukraińcy z SKW zamordowali Karolinę Kaszycką powracającą z przymusowych robót z Niemiec i zagrabili jej skromne mienie. W odnalezionym w 1983 roku w okolicy Birczy archiwum nadrejonu „Chołodnyj Jar” znajdowała się notatka, którą sporządził 11 lipca 1945 roku strzelec SKW „Śmich”. „Dotyczy: Strzelec SKW, 1-go kuszcza, rejonu czota 3 „Czarnomore”. Sprawa: Likwidacja Kaszyckiej Karoliny, Polki, ze wsi Pawłukomy, która wracała z Niemiec i dnia 7.07.1945 r. została zlikwidowana przez strzelców SKW „Śmicha” i „Jastruba” z rozkazu kuszczowego „Jara”. Zeznania: Kuszczowy „Jar” dał rozkaz „Jastrubowi” i mi, żebyśmy obaj zlikwidowali Kaszycką Karolinę. Wychodząc pamiętałem rozkaz dany „Jastrubowi”, że jeżeli będą materiały tekstylne i bielizna, to „Jastrub” może je sobie zabrać. Zaraz po tym wyszliśmy. W tej chacie, gdzie przebywała wyżej wymieniona Polka byli następujący ludzie: Iwan Mudryk, Dmytro Sokił i Anna Potoczniak – żona Polaka z tej chaty. Po zabraniu rzeczy, jakie nadawały się na koszule, wróciliśmy na kwaterę. Po drodze „Jastrub” zaniósł te rzeczy  do jednej Polki we wsi Kotów, aby ta uszyła koszule. Wychodząc od Kaszyckiej Karoliny, kazaliśmy jej, aby za godzinę wyniosła się ze wsi. Po przyjściu na kwaterę „Jastrub” zgłosił „Jarowi”, że zabrał od niej materiały na koszule, które dał zaraz do uszycia. Po godzinie „Jar” kazał nam iść, wyprowadzić Polkę do lasu i zlikwidować (przez rozstrzelanie). „Jastrub” wyprowadził ją z chaty, przekazał ją Mudrykowi Iwanowi, aby ten odprowadził ją pod las. W lesie zatrzymaliśmy ją i zlikwidowali: rzeczami, jakie miała przy sobie podzieliliśmy się. „Jastrub” zabrał dla siebie rzeczy: prześcieradło, półtora metra płótna, damską bluzkę, sweter, szalik, pończochy, które dał Kusznowej Tani. Ja zabrałem dla siebie następujące rzeczy: sweter, sukienkę, szalik, skarpetki. O tych rzeczach nie zgłosiliśmy „Jarowi”. W dwa dni później „Jar” pytał „Jastruba”, gdzie są rzeczy i ile ich było. „Jastrub” zgłosił „Jarowi” tylko takie rzeczy: dwa prześcieradła i pończochy”. (Edward Prus: Atamania UPA, Wrocław 1996, s. 91).

We wsi Szczawne pow. Sanok banderowcy zamordowali 3 Polaków, w tym naczelnika stacji kolejowej Antoniego Kondyjewskiego, lat 30 i milicjanta Feliksa Jankowskiego, inny milicjant został ciężko ranny.

    9 lipca: 

We wsi  Hadyńkowce pow. Kopyczyńce zamordowano Polaka z “Istriebitielnych Batalionów”. (Kubów Władysław: Terroryzm na Podolu; Warszawa 2003).

    11 lipca: 

We wsi Dobroczyn  pow. Hrubieszów:11.07.1945 r. został zam. Jaśkiewicz Jan l. 23.” (Prof. dr hab. Leszek S. Jankiewicz: Uzupełnienie listy strat ludności polskiej /…/. W: Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich. Seria – tom 8, Kędzierzyn-Koźle 2016).  

We wsi Kalników pow. Mościska  banderowcy spalili Bronisławę Polną, lat 37. (Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu. Warszawa 2016, s. 121).

    12 lipca:  

W miasteczku Bircza pow. Dobromil (pow. Przemyśl) upowcy zamordowali Edwarda Laszkiewicza. 

    13 lipca:

We wsi Dobra pow. Jarosław został zamordowany przez UPA Jan Pyzak.

    15 lipca:  

We wsi Chlebowice Świrskie pow. Przemyślany zamordowana została Zadwórna Magdalena, lat 19. (Józef Wyspiański: Barbarzyństwa OUN-UPA, Lubin 2009, s. 268). 

We wsi Zapałów pow. Jarosław upowcy zamordowali 6 Polaków.

    W nocy z 16 na 17 lipca:  

We wsi Wojutycze pow. Sambor banderowcy zamordowali 2 rodziny polskie liczące 10 osób, o nazwisku Kok:  2 mężczyzn, 2 kobiety (lat 30 i 50), dwie córki lat 2 i 4 z jednej rodziny oraz 3 córki w wieku od 17 do 22 lat i syn lat 24 z drugiej rodziny. „Przed śmiercią kobiety i dziewczęta zostały zbiorowo zgwałcone. Wszyscy byli torturowani, ciała ofiar były zmasakrowane. /.../ Następnej nocy z 17 na 18 lipca 1945 roku, banda ukraińska UPA dokonała ponownego napadu na polskie domy i kto nie zdążył uciec, został zamordowany. Zginęło 7 mieszkańców wsi (Siekierka..., s. 912 – 913; lwowskie).

    17 lipca:   

We wsi Łukowe  pow. Lesko  zamordowali Michała Klimka i jego matkę. 

    W nocy z 17 na 18 lipca:  

We wsi Lipa koło Birczy pow. Przemyśl upowcy spalili 3 domy polskie i uprowadzili Michała Chrobaka do lasu, gdzie został zamordowany.

We wsi Wojutycze pow. Sambor podczas kolejnego napadu zamordowali 7 Polaków.

    18 lipca:  

We wsi Zawadka pow. Lesko  zamordowani przez UPA: Zdzisław Konopelski – rolnik, Władysław Konopelski – członek PPS, Tadeusz Konopelski.  (http://www.rodaknet.com/rp_wycislak_28.htm).

    19 lipca:  

We wsi Stubieńko pow. Przemyśl banderowcy zamordowali 3 Polaków, braci, podczas zbioru żyta na polu.

    20 lipca: 

W miejscowości Bircza pow. Przemyśl na cmentarzu ma grób Bartosiewicz Zdzisław ur. 1926, który zginął z rąk UPA 20 VII 1945. (http://w.kki.com.pl/pioinf/przemysl/zabytki/narodowej/ofiary1.html).  

We wsi Janów Lwowski pow. Gródek Jagielloński upowcy zamordowali 20-letniego Józefa Sabatowskiego: był duszony paskiem, miał wyrwany język, rozbitą głowę i liczne rany kłute. 

    W nocy z 20 na 21 lipca:  

We wsi Zawadka pow. Lesko  Ukraińcy uprowadzili 4-osobową rodzinę polską i ślad po niej zaginął.  (http://www.rodaknet.com/rp_wycislak_28.htm).

    22 lipca:  

We wsi Srogów pow. Sanok Ukraińcy uprowadzili Władysławę Oleniacz, której zwłoki odnaleziono w lesie 23 marca 1946 roku.

We wsi Żernica Wyżna pow. Lesko w zasadzce UPA zginęło 2 milicjantów z posterunku w Hoczwi. 

    23 lipca:  

We wsi Kamienne pow. Sanok Ukraińcy zamordowali Teodora Hrycko i spalili jego dom. 

    24 lipca: 

W przysiółku Brzozowiec należącym do wsi Czaszyn pow. Sanok UPA zorganizowała zasadzkę na 20 żołnierzy ochraniających transport żywności; w walce zginęło 5 żołnierzy z 8 DP a 6 zostało rannych. 

We wsi Budomierz gm. Lisie Jamy pow. Lubaczów został zamordowany przez UPA gajowy Rudolf Kulmatycki, lat 40. (Edward Orłowski..., jw.). 

We wsi Małkowice pow. Przemyśl Ukraińcy zamordowali 20-letnią Czesławę Kunę.

    25 lipca:  

We wsi Hadyńkowce pow. Kopyczyńce upowcy uprowadzili 2 polskie rodziny liczące 10 osób, zwłoki ich odnaleziono w studni.

We wsi Niemistów pow. Lubaczów 25 lipca 1945 r. zamordowali milicjanta Władysława Chmielowskiego. (IPN Opole, 21 grudnia 2018, sygn. akt S 37.2013.Zi; Postanowienie o umorzeniu śledztwa.).

We wsi Polańczyk pow. Lesko (Bieszczady) zamordowali 3 Polaków.

    26 lipca:  

We wsi Bóbrka pow. Lesko upowcy zamordowali 2 Polaków.

We wsi Kobylnica pow. Lubaczów 26 lipca 1945 r. zamordowali żołnierza 10 pal-u 9 DP ppor. Karola Króla ur. 29 marca 1925 r. (IPN Opole, 21 grudnia 2018, sygn. akt S 37.2013.Zi; Postanowienie o umorzeniu śledztwa.).

    26 i 27 lipca:

W rejonie wsi Stubienko i Barycz pow. Przemyśl: „W dniach 26 i 27 lipca 1945 r. w rejonie Stubienka i Baryczy doszło ponownie do walki pododdziału 26pp i funkcjonariuszy MO z banderowcami. W trakcie tego starcia spłonęła część Stubienka (29 domów, 26 stajni i 24 stodoły, a zaginęło 66 koni, 7 krów, 8 świń i 409 sztuk drobiu) oraz raniono 2 żołnierzy WP. We wsi Barycz spłonęło 5 domów, 8 stodół i 5 stajni. Ponadto żołnierze zabrali 9 koni, 3 krowy, 4 świnie i 28 sztuk drobiu. W tej walce miał zginąć prawdopodobnie szer. Jerzy Mizgier, s. Wiktora, ur. 1924 r., z 28pp57. Jeden z banderowców uczestniczących we tej walce wspominał, że w akcji miały brać udział dwa samoloty zabezpieczające operację. Ponadto twierdził, że po stronie polskiej miało polec 6 żołnierzy WP oraz pewna liczba banderowców i ludności cywilnej. Łukasz Kuźmicz podaje nazwiska poległych zaznaczając, że wszyscy żołnierze mieli poucinane głowy siekierą. Wśród zabitych znaleźli się: szer. Zbigniew Cichoń, s. Izydora, ur. 6.09.1923 r.; chor. Klemens Korzeniowski, s. Marcelego, ur. 21.11.1921 r.; st. strz. Mikołaj Nakwas, s. Łukasza ur. 1913 r.; st. szer. Władysław Świerkowski, s. Andrzeja, ur. 1921 r.; szer. Feliks Szurawski, s. Jana, ur. 1922 r. i kpr. Stanisław Woszczyło, s. Jana, ur. 1915 r. Wg Edmunada Ginalskiego i Eugeniusza Wysokińskiego do walki pododdziału 26pp z częścią sotni „Kruka” w rejonie Nienowic doszło 20 lipca i w wyniku silnego ognia banderowców z zasadzki ranny został dowódca 26pp mjr Stefan Tielatnikow a zginął chor. K. Korzeniowski. Pięciu rannych żołnierzy, którzy nie zdołali opuścić samochodu, zamordowali banderowcy.” (Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu. Warszawa 2016, s. 123).

    28 lipca:  

We wsi Lipa pow. Przemyśl upowcy zamordowali Piotra Steca oraz powiesili Ukrainkę Pelagię Niezgocką, żonę Polaka, który uciekł do Birczy.

Na terenie powiatu Tomaszów Lubelski: „28.07.1945 r. w nieoznaczonym miejscu został zam. przez UPA Muzyczka Józef l. 33.” (Prof. dr hab. Leszek S. Jankiewicz: Uzupełnienie..., jw. tom 8).

    29 lipca: 

We wsi  Hadyńkowce pow. Kopyczyńce upowcy zamordowali Polaka z “Istriebitielnych Batalionów”.  (Kubów..., jw.).

We wsi Nienowice pow. Jarosław miejscowi Ukraińcy z SKW zamordowali 6 żołnierzy z 26 po 9 DP. Ich grób znajduje się w Jarosławiu na cmentarzu komunalnym.

    30 lipca: 

We wsi Bereska pow. Lesko upowcy zamordowali 3 Polaków.

We wsi Bezmiechowa Górna pow. Lesko zamordowali 4 Polaków, w tym sołtysa, kobietę lat 23 i milicjanta.

We wsi Glinne pow. Lesko zamordowali 2 Polaków.

We wsi Lipa pow. Przemyśl zamordowali 8 Polaków, a pozostałych wypędzili zabraniając powrotu.

We wsi Orelec pow. Lesko zamordowali 2 Polaków.

We wsi Ropienka pow. Lesko:30.07.45 r. zginęło w walce podczas napadu na posterunek MO 3 milicjantów i 2 osoby cywilne.” (Prof. dr hab. Leszek S. Jankiewicz: Uzupełnienie..., jw. tom 8).

We wsi Ruska Wieś pow. Przemyśl zamordowali Stanisława Radonia, ciężko poranili jego ojca i dotkliwie pobili jego matkę.

    31 lipca:     

W miasteczku Bircza pow. Przemyśl zastrzelili 2 Polaków jadących furmanką.

We wsi  Hadyńkowce pow. Kopyczyńce zamordowali Polaka, Rosochatego N. (Kubów..., jw.).

We wsi Kotówka pow. Kopyczyńce zamordowali 1 Polaka NN.

We wsi Probużna pow. Kopyczyńce zamordowanych zostało przez banderowców 3 Polaków: Głogowska N. l. 60, Krzyków Zych l. 35, Zadorony Emil l, 23. (Kubów..., jw.).

We wsi Zawadka pow. Lesko  zamordowali 9 Polaków. (Prus..., s. 266).

    W lipcu 1945 roku (świadkowie nie podali dnia): 

We wsi Bielawińce pow. Buczacz został zamordowany przez upowców Wiktor Siwak lat 23.

We wsi Brzeżawa pow. Dobromil upowcy uprowadzili Mikołaja Grodeckiego, który zaginął.

W kolonii Czerce pow. Jarosław zostało zamordowanych przez UPA 3 żołnierzy z 28 pp 9DP.

We wsi Grąziowa pow. Dobromil: „W lipcu 1945  powieszono gajowego z Griąziowej Jana Łukasiewicza”. (Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu. Warszawa 2016, s. 217).

We wsi Hanaczówka pow. Przemyślany: Brajer Aniela, lat 33, 07.1945 r. zamordowana przez ukraińskiego męża. (Józef Wyspiański: Skutki napadów ukraińskich nacjonalistów w powiecie Przemyślany. w: Ludobójstwo OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich, tom 10, Kędzierzyn-Koźle 2018).

W mieście Jarosław na cmentarzu komunalnym ma grób żołnierz WP Rondowicz (Rentowicz) Piotr ur. 1904, który zginął z rąk UPA VII 1945 (http://w.kki.com.pl/pioinf/przemysl/zabytki/narodowej/ofiary1.html).  

We wsi Kobylnica pow. Lubaczów w lipcu 1945 r. zamordowali Józefa Dorobę oraz Rozalię Szałaj lat 19. (IPN Opole, 21 grudnia 2018, sygn. akt S 37.2013.Zi; Postanowienie o umorzeniu śledztwa.). Oraz: We wsi Kobylnica Ruska pow. Jaworów upowcy zamordowali Józefa Dorobę. Rozalia Szałaj została zamordowana w sierpniu 1945 roku.

W miasteczku Kołomyja woj. stanisławowskie zamordowali Polaka o nazwisku Biszof, pracownika browaru w Piadykach.

We wsi Korolówka pow. Borszczów uprowadzili 25-letnią Polkę o nazwisku Starczewska, która zaginęła bez wieści.

We wsi Leszczyny pow. Dobromil uprowadzono Jerzego Czabanowskiego, lat 21, o którym słuch zaginął. Zamieszkały w Grąziowej, uprowadzony w czasie powrotu z Przemyśla. (Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu. Warszawa 2016, s. 215).

W miasteczku Lubieszów pow. Kamień Koszyrski: „W lipcu 1945 roku Motficki z żoną pojechał na Zarekę, żeby przywieźć paszy dla konia i dzieciom coś do jedzenia. I nie wrócili, zabito ich.” (Wspomnienia Zofii Ferendz, w: Gazeta Lubuska z 8 maja 2010 r.).

We wsi Lubsza pow. Żydaczów zastrzelili Józefa Pabisia, którego ojca zamordowali jesienią 1944 roku.

We wsi Ostapie pow. Skałat zamordowali żołnierza II Armii WP Stanisława Mazura, który przyjechał do rodziny.

We wsi Perespa pow. Łuck w areszcie NKWD współwięźniowie nacjonaliści ukraińscy zamordowali 18-letniego Polaka Franciszka Mańczaka, który powrócił na Wołyń po ekspatriacji do Polski, ponieważ zakochał się w ukraińskiej dziewczynie.

We wsi Poznanka Gniła pow. Skałat upowcy zamordowali plutonowego WP Jana Domańskiego: na ciele wypalili mu ogniem sylwetkę orła, zmasakrowali twarz, wybili zęby, na plecach miał kilka ran kłutych.

We wsi Rajskie pow. Lesko upowcy zamordowali 2 Polaków: dyrektora kopalni ropy 44 1. Ochala z żoną; ich 2 dzieci, głodne, przez kilka tygodni kryły się na cmentarzu, aż zabrali je żołnierze WOP. 

We wsi Rudka pow. Jarosław Ukraińcy z SKW z Cieplic, Dobrej, Dobczy i Piskorowic obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 4 Polaków.

We wsi Stubienko pow. Przemyśl: W miesiącu lipcu 1945 r. w Stubienku banderowcy zamordowali pracujących przy żniwach trzech braci Szpitalów: Józefa ur. 17 marca 1921 r.49, Andrzeja ur. 7 czerwca 1928 r. i Kazimierza. Podawane jest także inne imię Tadeusz s. Marcina ur. 7 czerwca 1928 r., który faktycznie zginął z rąk UPA 25 lipca 1945 r. w Baryczy (zapewne chodzi o tę samą osobę). Józef Szpital, ur. 17 III 1912 r., zginął w kwietniu, zatem jest to inna osoba. Andrzej Szpital, ur. 18 III 1923 r., zginął 28 IV 1945 r. Chodzi o Andrzeja Szpitala, ur. 7 VI 1928 r.” (Andrzej Zapałowski: Granica w ogniu. Warszawa 2016, s. 121).

We wsi Tynów pow. Drohobycz banderowcy zastrzelili na moście 18-letniego Józefa Badeckiego i ciało wrzucili do rzeki.

We wsi Tyszkowce pow. Horodenka zamordowali 11 Polaków, w tym starsze małżeństwo oraz 3 kobiety w wielu 34 – 36 lat. 

 

Stanisław Żurek

Podstawowe źródła opracowania, które nie są wymieniane przy podawanych przypadkach zbrodni: 

Jastrzębski Stanisław: Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939 – 1947; Wrocław 2007. 

Komański Henryk, Siekierka Szczepan: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939 – 1946; Wrocław 2004.

Siekierka Szczepan, Komański Henryk, Bulzacki Krzysztof:: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939 – 1947; Wrocław 2006.

Siekierka Szczepan, Komański Henryk, Różański Eugeniusz: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939 – 1946; Wrocław, bez daty wydania, 2007.

Siemaszko Władysław, Siemaszko Ewa: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939 – 1945; Warszawa 2000.

Template Design © Joomla Templates | GavickPro. All rights reserved.