Będąc w służbie wojskowej jako Junkier. po otrzymaniu broszury pułkownika Miłkowskiego zrezygnowałem ze służby wojskowej, wstąpiłem do powstania. — 21. stycznia wieczorem, przyszli do mnie koledzy w liczbie 22, żeby iść na przeznaczony punkt, przy tern złożyli mi życzenia urodzin i imienin w dn. 22. stycznia Matka wdowa mdleje i powtarza: „nie obaczę cię więcej ", a przytem stanowczo każe iść śladami Ojców, ponieważ Ojciec za powstanie 1863 r. był zesłany na Kaukaz  gdzie był ranny i z czego umarł. Wtem zjawił się z ramienia p. Miłkowskiego, jako dowódca p. Jackowski Józef Z naszej partji pozostało 418 ludzi, którzy wyruszyli na Wołyń. W drodze zetknęliśmy się z kozakami, a za Felsztynem z przeważającą siłą piechoty. Mimo, że pozycją naszą był las, który okrążyli kozacy i huzarzy. zostaliśmy rozbici a mnie rannego i bezprzytomnego zawieźli do Felsztyna, gdzie podleczyli i odesłali do Kijowa. Tam po operacji zesłali na Sybir. wr katorgi, gdzie przebyłem siedemnaście łat. do śmierci cara Aleksandra II.  - Wincenty Dziewanowski.

Czytaj więcej...

/  Eugeniusz Rachwalski  

Bez zbytecznej skromności mogę powiedzieć, że byłem chłopakiem sprawnym. Rower, kajak, skoki z trampoliny, pływanie a nawet narty nie były mi obce. Po drzewach łaziłem jak małpa, nie bałem si ę wysokości. Miałem zawsze najlepsze stopnie z gimnastyki, niezłe wyniki w skokach i biegach. Później nawet uchodziłem za wyborowego strzelca. Nigdy jednak nie miałem okazji pobratać si ę z koniem. I to ja, syn kaukaskiego a potem nadwiślańskiego (21.p. uł. w Równem) kawalerzysty. Na początku mojej wojaczki w lesie zaproponowano mi, żebym został łącznikiem konnym. Poszedłem więc pokazać się koniom. Pierwszy spojrzał na mnie z góry i pokręcił z dezaprobat ą łbem, drugi zrobił to samo a na dodatek niedwuznacznie zaczął obracać się do mnie tyłem, wobec czego szybko znalazłem się w odpowiedniej od niego odległości a następny ... wydał jedynie dźwięk powszechnie uznawany za nieprzyzwoity. Ułan, który mnie tu przyprowadził powiedział krótko: – Spieprzaj! – co ja skwapliwie uczyniłem. Zawsze byłem z końmi na bakier, jeden nawet taki chachłacki chmyz ugryzł mnie kiedyś w ramię, gdy znalazłem się zbyt blisko. Co prawda z Zołzakiem żyłem w pewnej zgodzie, ale też do czasu. Tak więc zostałem telefonistą a po pierwszym okrążeniu, gdy straciliśmy cały sprzęt, pełniłem razem z innymi wielce zaszczytną funkcję łącznika (dla odmiany nazywanego pieszym), to jest rolę gońca, chłopaka do biegania.

Czytaj więcej...

O tym co działo się w Tarnopolu przed i po wojnie , nie można było oficjalnie mówić, dopiero w czasach dzisiejszych można się swobodnie wypowiedzieć.

Któregoś styczniowego dnia 1944 roku przyszedł do naszego domu w Zbarażu ojca znajomy i zaczął opowiadać o tym co wyprawiają Niemcy. Otóż w mieście i okolicznych wsiach zbierają wiadra, pojemniki, konewki i garnki. Jeżdżą furmankami od wsi do wsi i wszystko zbierają, po co - zadajemy sobie pytanie? Zarekwirowany u ludzi sprzęt zwożą do pobliskiej gorzelni. Do pracy zabrali naszego sąsiada, który posiada umiejętność spawania i robią w tej gorzelni jakieś metalowe regały. Wokół słychać huk sowieckich armat i katiusze, Niemcy szykują wrogowi jakąś niespodziankę. Nikt nie wiedział co to oznacza i o co chodzi z tymi regałami. Niebawem wojska sowieckie otoczyły Tarnopol z każdej strony, stworzyli olbrzymi pierścień okrążenia. Hitler ogłosił stolicę Podola miastem – twierdzą. Nagle ni stąd ni zowąd przed Sowietami otworzyło się niebo w postaci nieograniczonego dostępu do wódki w pobliskiej gorzelni. Dopiero teraz okoliczni mieszkańcy na własne oczy mogli przekonać się po co Niemcy zwozili wszelkiego rodzaju pojemniki. Doskonale widziała to moja kuzynka, która mieszkała na Wertepnej, przedmieściu Tarnopola. Znacznie wcześniej Niemcy wiedząc, że będą zaciekle bronić miasta nakazywali wszystkim opuszczenie swego miejsca zamieszkania, oni jednak tego nie uczynili. Czytałam kiedyś książkę z opisem oblężenia Tarnopola przez Armię Czerwoną. Autorka książki także opisywała przypadek o którym wspominała mi kuzynka. Pisarka przytaczała autentyczne fakty z opisem gorzelni i znajdującym się obok niej dużym gospodarstwem rolnym z gnojownikiem, który łącząc się z potokiem wpadało do większego zbiornika. Być może autorce chodziło wtedy o przedmieście Tarnopola zwane Zagrobelą i jego dużym zbiornikiem wodnym na rzece Seret. Żołnierzom sowieckim brakło wódki – pisała autorka, wtedy zaczęli strzelać z pepesz do kadzi i cystern. Nastawiali kubki i konwie, litrami czerpali „ pożywny napój ”.  Ci co nie zdążyli nałapać alkoholu do garnków z cystern, czerpali wódkę wprost z potoku którym płynęła gnojowica. To co się faktycznie działo na tamtym terenie pozostawiam bez komentarza. Kuzynka i jej sąsiedzi opowiadali potem jakie były następstwa tej wielkiej libacji.

Czytaj więcej...

/ Karol Różycki 

Różyccy herbu Rola z Wołynia ,  rodzina absolutnie wyjątkowa, niestety dzisiaj  zapomniana.  Ojciec i syn — dwaj wielcy Synowie narodu polskiego, dwaj wodzowie powstań narodo­wych. listopadowego i styczniowego, to twórcy " Jazdy Wołyńskiej".     Płk Zygmunt Andrzejowski w swoim artykule  zamieszczonym w  „Pamięt­niku Kijowskim" (T. 2, Londyn 1963 ) z okazji setnej rocznicy Powstania Styczniowego napisał: „W walce z przeważającymi siłami wroga nigdy nie przegrali żadnej bitwy ".  Obydwaj zorganizowali Oddziały powstańcze do walki przeciw zaborcy rosyjskiemu do wyzwolenia utraconego Ojczystego Kraju. Obydwaj szlachetni, cieszący się autorytetem i miłością podwładnych żołnierzy. Na Ich cześć śpiewano pieśni – tak podają pamiętnikarze z tamtych lat. Obydwaj zdolni dowódcy, ludzie honoru, nieustraszeni w walkach służący osobistym przykładem zyskali sobie wielką popularność wśród społeczności Wołynia. Dzieje najsilniejszego zgrupowania powstańczego na terenach Rusi i jednocześnie jednego z największych oddziałów kawaleryjskich podczas całego powstania styczniowego godne są uwagi i upamiętnienia.

Czytaj więcej...