Kresy Wschodnie to obszar duchowy bez którego polska dusza nie istnieje

Kresy Wschodnie – to dzisiaj bardziej obszar duchowy, tożsamościowy, zdecydowanie historyczny a nie realny. Jednak bez tego pierwiastka polska dusza de facto nie istnieje – napisał  Adam Hlebowicz w artykule " Kresy Wschodnie – trudne przywracanie pamięci " (https://wszystkoconajwazniejsze.pl/adam-hlebowicz-kresy-trudne-przywracanie-pamieci/ ) Wspomniany artykuł to poniekąd fragment książki “Podróż na Wschód“, wyd. Instytutu Pamięci Narodowej.  Jak podaje wydawca książki Adama Hlebowicza zawiera uporządkowane tematycznie artykuły poświęcone głównie problematyce kresowej: rozważania nad znaczeniem pojęcia "Kresy" i przywracaniem pamięci o nich oraz ilustrowany przykładami opis zagłady polskich elit i strat kultury materialnej na Wschodzie. Trzon książki stanowią reportaże o ludziach i miejscach ? od ziem utraconych przez Karelię, Bajkał po Kazachstan.
"Objąłem tą książką bardzo szerokie terytorium, bo Syberię, jezioro Bajkał i Ułan Ude, na północy sięgnąłem Karelii i niemalże kręgu polarnego, a na południu ? Kazachstanu, stepów akermańskich oraz Odessy, jednak świat przedstawiony zaczyna się tuż po przekroczeniu wschodniej granicy Polski. Nad Kanałem Augustowskim, w Pożajściu i we Lwowie. Piszę o dziedzictwie Wielkiego Księstwa Litewskiego i dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej, o pomnikach i grobach polskich zesłańców oraz męczenników, o naszych rodakach z uporem podtrzymujących trwanie kultury i języka polskiego.

W czterech częściach publikacji starałem się zawrzeć bogactwo zróżnicowanej rzeczywistości dawnych Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Tej minionej ? dzisiaj często zaklętej już tylko w murach dawnych pałaców i świątyń, i tej dzisiejszej, którą uosabiają przede wszystkim żyjący tam ludzie. Książka jest plonem kilkudziesięciu wyjazdów za linię Bugu i Sanu.
Ostatni rozdział zatytułowałem Zbrodnie systemu, bo właśnie system komunistyczny przyniósł z sobą zagładę ogromnej części dawnego dziedzictwa Rzeczypospolitej." A. Hlebowicz

(  https://www.taniaksiazka.pl/podroz-na-wschod-adam-hlebowicz-p-1591135.html )

Znaleźliśmy również recenzję:

1. Hlebowicz, „Podróż na Wschód”.

Pamiątki po zamordowanych Polakach oraz innych narodowościach stanowią ważny element kultury krajobrazu Wschodu, a cmentarze ze szczątkami są obiektem obdarzanym wręcz religijnym szacunkiem. Do niedawna – podczas trwania komunizmu – nie wolno było o nich mówić i pisać. Współcześnie należy dołożyć starań, by pamięć o wielu zbrodniach sowieckich nie przeminęła.

Wydana w Warszawie w 2021 roku przez IPN recenzowana książka, ukazuje historię naszego narodu i pozostałości polskości na Wschodzie.

Opisana w książce podróż na Kresy (znajdziemy tu wyjaśnienie i zakres terminu Kresy) w skrótowy sposób odkrywa ślady m.in. działalności kapłanów polskich na tych terenach. Jednakże zasięg geograficzny opisany w książce jest ogromny, bo wspomina się np. Karelię, Kazachstan, czy Syberię. Główny akcent położony jest, jak się wydaje, na miejsca martyrologii naszego narodu, a w szczególności zestawienie pochówku Polaków zabitych przez ZSRS. Koniec treści kończy wyjaśnienie zmiany używania terminologii „sowiecki” na „radziecki”, co dla wielu będzie odkryciem tej zmiany. Co więcej, opisano także cały mechanizm zbrodniczy systemu totalitarnego, GUŁagi oraz bohaterstwo – a raczej męstwo wielu Polaków. Do duchowego heroizmu dążyło wielu Polaków (nawet błogosławionych) – w takim położeniu zastała ich ekspansja ZSRS na tereny polskie. Łączy się to z teraźniejszością i smutną obserwacją, że żyjących tu Polaków jest coraz mniej. Krytycznie o tym zjawisku trzeba pisać, aby nie zapomnieć o polskości.

Zaliczana pozycja do serii „Biblioteka Biuletynu IPN” – Tom 9 – składa się z czterech części. 512 kolorowych stron ze zdjęciami stanowią pracę (36 rozdziałów) autora Adama Hlebowicza (dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN), znanego z poprzednich publikacji: „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991” (2021), czy „Kościół w niewoli. Kościół rzymskokatolicki na Białorusi i Ukrainie po II wojnie światowej” (1991) oraz „Wielkie Księstwo Pana Boga i okolice” (2004). Już sam fakt, że wydaje daną książkę Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wskazuje rangę i wagę tematu. Uzupełnieniem treści na końcu stanowią: Słownik wybranych postaci, Wykaz skrótów, Bibliografia, Indeks osób, Indeks miejscowości.

Zbrodnie systemu komunistycznego były jak dotąd znane dzięki organizacji „Memoriał”, czasy się jednak zmieniają (obecnie w Rosji zakazano jej działalności), oby nie powrócił dawny terror. Oprócz martyrologii w książce poruszane są też turystyczne tematy, zachęcające do odwiedzenia m.in. miasta Humań, a także opisujące ciekawostki, jak o pisarce Marii Rodziewiczównie, czy o siostrze Paderewskiego. Napisany o Lwowie rozdział zaciekawi z pewnością wybrednych i nie trzeba specjalnie do odwiedzenia tego miasta zachęcać. Podróż na Wschód czytelnik przeżyje, gdy z sentymentem wspomni się dawne lata i będzie to dobrze (na lekturę) wykorzystany czas.

Wydawnictwo: IPN

Paweł Marek

 (https://historykon.pl/podroz-na-wschod-recenzja/ )