- Tomasz Kiejdo
- Kategoria: Historia
- Odsłony: 440
Oszmiańskie historie – dr Henryk Dembiński jeden z najwybitniejszych absolwentów oszmiańskiego gimnazjum
/ Henryk Dembiński, zdjęcie z czerwca 1927 roku, kopia ze zbiorów Litewskiego Centralnego Archiwum Państwowego
Powiat oszmiański za czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów był największym z powiatów w województwie wileńskim. To właśnie na jego terenie – w Krewie – zawarto układ, który dał początek unii polsko-litewskiej. Stąd wywodzi się królewska dynastia Jagiellonów. Tu urodziło się i pracowało wielu wybitnych artystów, kapłanów, działaczy społecznych i obrońców Ojczyzny.
W cyklu wspomnień przedstawię osoby i rodziny związane z przedwojenną historyczną „Oszmiańszczyzną”. Niekiedy będą to wątki nieznane, innym razem odświeżone, ale wzbogacone o nowe materiały z archiwów lub zbiorów prywatnych. Znacznej części nigdy nie publikowano. Kolejne artykuły pojawiać się będą w dwumiesięcznych odstępach.
Doktor Henryk Dembiński jest wymieniany w gronie najwybitniejszych absolwentów gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Oszmianie. Już jako dwudziestopięciolatek obronił doktorat na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Niezwykła była też jego droga ideowa od Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” do związania się z ruchem komunistycznym. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej został aresztowany i rozstrzelany w wieku trzydziestu trzech lat przez gestapo w Hancewiczach.