Logo

PISARZE KRESOWI- ADAM MICKIEWICZ

Zamierzam  napisać cykl artykułów o pisarzach z Kresów. Jakże więc nie zacząć od naszego wielkiego wieszcza- Adama Mickiewicza!?

Powiecie zapewne:

-Mickiewicz? Nuuuda! Znamy to ze szkoły, dosyć.

No nie wiem... Mnie też się tak wydawało zanim nie poszłam w pewne magiczne miejsce we Wrocławiu. Ale, że jest ono magiczne i warte polecenia dowiedziałam się dopiero po wizycie tam.

Na początku, przyznam, też nie sadziłam, że rękopis „Pana Tadeusza” może tak zainteresować i tak zainspirować do zorganizowania wielkiej wystawy.

Tak, mówię o Muzeum „Pana Tadeusza” we wrocławskim Rynku.

To piękne miejsce- jedna ze stylowych kamienic, pięknie odrestaurowana mieści w sobie nie tylko skarb rękopisu, ale też i ciekawej wiedzy. Niełatwo jest współczesnemu człowiekowi tę wiedzę wydobyć z „Pana Tadeusza”. Poemat napisany jest archaicznym językiem i w dodatku wierszem. Nie każdy to lubi i rozumie. A jednak twórcom tego muzeum udało się znaleźć sposoby na to by zachęcić do poznawania wiedzy historycznej i obyczajowej  zawartej w tej księdze, a nawet przełożyć ją na czasy współczesne. Przemawiają do nas za pomocą narzędzi multimedialnych. Możemy oglądać, czytać, dotykać, słuchać, przestawiać, otwierać szuflady, zaglądać do wnętrza dworku, a nawet zabawić się w korektora i poprawiać ocenzurowane teksty.

Twórcy ekspozycji świetnie zadbali o to, by przybliżyć współczesnym ludziom Adama Mickiewicza, jego dzieło, a także  idee wolnościowe. Nie chodzi tu o wkuwanie na pamięć inwokacji. Dla dzieci w szkole te słowa brzmią dziwnie:

„Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie.

Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie,

Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie

Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie.”

No, bo jakże to? - Litwa dla niego ojczyzną, a przecież to nasz poeta narodowy!

Trzeba wytłumaczyć, a nie jest to łatwe. Trudną mamy historię.

Dzisiaj wielu Polaków, którzy wyemigrowali z kraju też chętnie by westchnęło wspominając rodzinne strony, na przykład :

  • Podlasie! Ojczyzno moja!

Albo:

  • Mazowsze! Ojczyzno moja! I tak na wiele sposobów: Pomorze, Śląsku, Małopolsko itd.

Dla Mickiewicza rodzinnymi stronami była Litwa, którą rozumiał jako część Polski, która wtedy nie istniała na mapach.

Zaosie, Nowogródek, Kowno, Wilno- tam były jego dziecięce i młodzieńcze lata.

Potem już było zesłanie do Rosji, liczne podróże, emigracja na zachód. Zwiedzał Niemcy, Szwajcarię i Włochy, aż osiadł w Paryżu. Tam właśnie napisał i opublikował swoje najważniejsze dzieło: „Pana Tadeusza”. Tak jak mówi podtytuł jest to opowieść o ostatnim zajeździe na Litwie, historia szlachecka tuż przed wkroczeniem wojsk napoleońskich. Poeta przedstawia tam sarmackie zwyczaje, życie codzienne, miłości, kłótnie i intrygi. Jednak ci skłóceni ludzie potrafią się zjednoczyć w poczuciu więzi patriotycznej i w nadziei na odzyskanie niepodległości. Zakończenie poematu jest pełne radości i nadziei, gdyż miało służyć "pokrzepieniu serc" w oczekiwaniu na lepszą przyszłość.

Całe życie poety, rys epoki romantyzmu, dzieło Mickiewicza i dalsze dążenia wolnościowe Polaków- to wszystko przedstawione jest ze szczegółami w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu w bardzo przystępnej i ciekawej formie.

„...Misją Muzeum Pana Tadeusza jest pokazanie rangi dzieła Adama Mickiewicza w zmieniającej się rzeczywistości historycznej i kulturalnej Europy na przestrzeni ostatnich dwustu lat, a także ukazanie poematu „Pan Tadeusz” jako tekstu kształtującego nowoczesne myślenie o tradycji i tożsamości kulturowej...” -czytamy na stronie muzeum.

Zapraszam więc do wspólnej wędrówki po salach Kamienicy pod Złotym Słońcem śladami naszego  wielkiego Kresowiaka. Tutaj opiszę po krótce, ale zachęcam do osobistego odwiedzenia tego muzeum, bo to wcale nie nuuuuda.
Na pierwszym i drugim piętrze wystawy „romantycznej” znajdują się następujące sale:

EPOKA

Sala ta przedstawia czas powstań, wojen, poświęcenia w walce o narodowe wyzwolenie, heroicznych zwycięstw i spektakularnych klęsk. Dążenie do wolności przez ponad sto lat było głównym tematem polskiej myśli społecznej, sztuki, literatury, a zbrojne przeciwstawienie się zaborcom – obowiązkiem każdego patrioty.

SALON ROMANTYCZNY

        

„Pan Tadeusz” powstał w czasie, kiedy w kulturze europejskiej dominował nurt romantyczny, a ideałem twórczości była synteza sztuk – przenikanie się i wzajemne wpływy poezji, malarstwa, muzyki i filozofii.

MICKIEWICZ

Przez pryzmat biografii Adama Mickiewicza (1798–1855) dobrze widać dramatyczne losy polskich romantyków. Rozpad państwa i utrata wolności nie przeszkodziły w powstaniu najwybitniejszych dzieł naszej literatury. Tułając się po świecie, polscy artyści odnaleźli drogę twórczego spełnienia. Być może najwybitniejszym z nich był właśnie Mickiewicz – prawdziwy Europejczyk, pielgrzym gnany chęcią poznania. W tej sali zasiadamy przy pulpitach, przed ekranami i zapoznajemy się z różnymi aspektami i etapami życia poety.

Możemy też podziwiać piękną salę z niesamowitym sufitem, pięknie odrestaurowanym, podobnie jak i cała kamienica.

Tekst pisany, obraz i dźwięk są do naszej dyspozycji.

BIBLIOTEKA

Wiedza młodych romantyków oparta była o wnikliwe studia literatury klasycznej – krajowej i obcej, dobrą znajomość języków starożytnych i nowożytnych. Polski romantyk rzadko mógł się poszczycić własnym czy rodzinnym księgozbiorem, ale z zasobnymi bibliotekami stykał się podczas edukacji. W muzealnej bibliotece można do woli szperać po szufladach- a nawet jest to wskazane, można też wziąć do ręki stare księgi i przejrzeć je.

Nawet małe dzieci zaczynają być zainteresowane tematem i zapewne w przyszłości inaczej spojrzą na dzieło Mickiewicza niż my kiedyś. Nie będzie to dla nich nudny poemat pisany wierszem.

 RĘKOPIS

Autograf „Pana Tadeusza” jest chyba najcenniejszym rękopisem Ossolineum i jednym z najwartościowszych zabytków polskiej kultury. W jego skład wchodzą: zeszyt w miękkiej kartonowej oprawie liczący 48 kart i ich fragmentów oraz album z czystopisem liczący 91 kart. Całość umieszczono w oprawie z czerwonej skóry ze złoconymi wyciskami.

Tego rękopisu nie możemy dotykać, ale śmiało możemy przewracać karty elektronicznej wersji dzieła.

Szczerze mówiąc, uważam, że Mickiewicz miał brzydki charakter pisma, mało czytelne bazgroły. Dobrze, że zostało to wydrukowane.


 SZLACHTA

Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” przedstawił barwny zapis szlacheckiej obyczajowości, która stanowiła podstawę kształtowania tożsamości narodowej w okresie zaborów.

Sala Szlachta prezentuje życie szlachty, oryginalność jej zwyczajów, zalety, cnoty, ale także wady i przywary.

Materialne ślady kultury szlachty towarzyszą nam dzisiaj w postaci muzealnych eksponatów lub przykładów architektury siedzib zachowanych w wielu miejscach Polski i na kresach dawnej Rzeczypospolitej.

 Szlachcice i szlachcianki w tej sali wychodzą nam naprzeciw i prezentują swoje stroje.

DOM

Szlacheckie życie ziemiańskie łączyło się z kultywowaniem tradycji rodzinnej siedziby. Życie toczyło się tam według zasad określonych szlacheckim obyczajem. Jednym z ważniejszych elementów było przyjmowanie gości i wspólne biesiadowanie.

 

ZNACZENIE

„Pan Tadeusz” został opublikowany w roku 1834. Od momentu wydania wzbudzał w kolejnych pokoleniach czytelników ogromne emocje, od fascynacji i bezgranicznego przekonania o wyjątkowości dzieła do krytycznych recenzji i sceptycznych opinii wobec jego wartości. W tej sali możemy posłuchać takiej dyskusji i poznać argumenty każdej ze stron- zarówno krytyczne jak i pochlebne. Tak różne reakcje pojawiające się przez ponad 150 lat od wydania drukiem „Pana Tadeusza” świadczą o jego znaczeniu. Także współcześnie niemal każdy Polak ma własne zdanie na temat narodowej epopei.

WOLNOŚĆ

Pojęcie wolności to jedna z najważniejszych kwestii poruszanych przez Adama Mickiewicza w „Panu Tadeuszu”. W XIX wieku dla Polaków najdotkliwszy był oczywiście jej brak. Utrata wolności politycznej stała się źródłem wspomnień i kanwą dla eposu, czemu Mickiewicz daje wyraz w wielu jego fragmentach.

„Pan Tadeusz” uświadamia, że wolność nie jest dana raz na zawsze, lecz trzeba o nią nieustannie dbać, pielęgnować, gdy się ją posiada, pilnować, by nie stracić, wreszcie w ostateczności walczyć o jej zdobycie czy odzyskanie.

W sali „Wolność” możemy poznać jak rozumiana była przez wieki wolność szlachecka, osobista, artystyczna i polityczna,

POWIDOKI

Powidoki to dla mnie najbardziej zaskakująca część ekspozycji. Schodzimy po kilku schodkach, a tu korytarz poprzedzielany dziwnymi kurtynami, zewsząd dobiegają głosy, pokazują się obrazy- jakby na wodzie, jesteśmy zdezorientowani w pierwszej chwili. Zaraz jednak wiemy, że powidoki to fragmenty znanych nam filmów- w obrazach i w odgłosach- na przykład „Zezowate szczęście” czy „Popiół i diament”. Przechodzimy przez ekrany kurtyn, które nie są wodne a parowe.

 

Istnieje silny związek  pomiędzy dziewiętnastowieczną literaturą a twórczością filmową, która stanowiła jeden z najważniejszych środków wyrazu artystycznego dwudziestego stulecia i miała ogromny wpływ na wyobraźnię zbiorową oraz postawy pokoleń Polaków po drugiej wojnie światowej.

MISJA: POLSKA- szereg sal

Wystawa „Misja: Polska” to opowieść o polskiej historii XX wieku oparta na losach Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego. Ich życiorysy to część historii pokolenia, które wychowywało się w wolnej po 123 latach zaborów Polsce, ale w 1939 roku stanęło przed koniecznością walki o niepodległość.

 Po wojnie zaś znów trzeba było walczyć o prawdziwie wolną Polskę, ale innymi metodami niż walka zbrojna.

Cytat z Bartoszewskiego, który wciąż jest aktualny: „Jeżeli będziemy tylko krzyczeć o Polsce to może wychylić się Pan Bóg z płonącego krzaka i zapytać- jaka ma być ta Polska?”

Powiedzenie Jeziorańskiego też daje dużo do myślenia: „ Można przegrać bitwę, a nawet wojnę, lecz ocalić cały naród”

Pod koniec życia obaj przekazali Ossolineum ogromne zbiory dokumentujące ich losy, działalność i wydarzenia, w których uczestniczyli.

22

Duże wrażenie zrobiła na mnie możliwość zajrzenia przez wizjery w więziennych drzwiach. Zobaczyłam tam celę, a także przesłuchanie więźnia.  Mogłam również  zasiąść przy biurku cenzora i spróbować naprawić ocenzurowany tekst. Słuchałam też  przemówień z czasów PRL-u. 

Pseudosocjalizm już mamy za sobą.

Cieszyliśmy się ze zmian i dobrze, że żyjemy w wolnej już Polsce. Mamy wiele swobód i możliwości. Nauczmy się z nich mądrze korzystać, bo wolność to ważna rzecz, ale nie można jej mylić z bezprawiem.

Zamiast się kłócić - odpowiedzmy wreszcie Panu Bogu jaka ma być ta Polska.

Już w „Panu Tadeuszu” poeta pokazał do czego prowadzą kłótnie sarmackie w narodzie- czy niczego się nie nauczyliśmy z historii? 

 

W opracowaniu wykorzystałam wiadomości ze strony Muzeum Pana Tadeusza:

https://muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl/pl/o-muzeum

Zdjęcia zamieściłam własne.

Template Design © Joomla Templates | GavickPro. All rights reserved.